ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਉਠਿਆ ਤਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ ਤੇ ਦੋ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਰਦੇ-ਵਰਦੇ ਅਤੇ ਸੂਝਵਾਨ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਗੱਲਬਾਤ ਸੁਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਗੱਲ-ਬਾਤ ਬੜੀ ਧਹਿਮਲ/ਠਰੰਮੇ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਇੱਕ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਮਹਾਂਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਜਾ ਹੋਇਆ ਜਿਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਦੂਸਰਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਇਹ ਗੱਲ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਓਹ ਪਹਿਲਾ ਪੰਜਾਬੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਦਰਬਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਬਾਕੀ ਸਭ ਬਾਹਰਲੇ ਹੁਕਮਰਾਨ ਆਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਰਾਜ ਤਾਂ ਕੀਤਾ ਪਰ ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਲੁੱਟ-ਖਸੁੱਟ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੀਤੀ। ਚਾਹੇ ਆਪਾਂ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਿਛਾਂਹ ਨੂੰ ਗਿਣਤੀ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਵੀ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਐਸਾ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਰਾਜੇ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ।
ਹੁਣ ਮੈਂ ਗੱਲ ਕਰਾਂ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ। ਸੜਕਨਾਮੇ ਵਾਲੇ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਢੁੱਡੀਕੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ। ਸੜਕਨਾਮੇ ਨੇ ਤਾਂ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਖ’ ਵਿੱਚ ਸਿਵਾਏ ਮੁਸਲਮਾਨ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ, ਹੋਰ ਕੁੱਝ ਲਿਖਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਕਬਾਬ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਰਾਬ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਜੁੜ ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸੜਕਨਾਮੇ ਨੂੰ ਮੋਗੇ, ਪੰਜਾਬ, ‘ਚ ਫੂੰਨ ਕਰਕੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਮੇਰਾ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਕੋਈ ਕਾਜ਼ੀ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਿਕਾਹ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਤਨੀ ਦੇਰ ਰਾਜਾ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਤਬਦੀਲ ਕਰਕੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨਹੀਂ ਬਣ ਜਾਂਦਾ, ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਦਾ ਮੁਸਲਮਾਨੀ ਨਾਮ ਦੱਸੋ? ਕਿਉਂਕਿ ਮਨਘੜਤ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਜਨਤਾ ਵਿੱਚ ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਤੀ  ਨਫਰਤ ਫੈਲਾਉਣੀ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿ ਲੋਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਸਮਝਣ ਲੱਗ ਪੈਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ‘ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਖ’ ਲਿਖੀ ਗਈ ਸੀ, ਸੜਕਨਾਮਾ ਮੇਰੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਿਆ। ਬਸ ਐਨਾ ਹੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਮਾਂ ਆਉਣ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰ ਜਵਾਬ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਮੇਰਾ ਜਵਾਬ ਸੀ ਕਿ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸਮਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜਾ ਹੈ ਤੇ ਫੇਰ ਕਦੇ  ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਰਾਵੋ ‘ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਖ’ ਕਿਤਾਬ ਬੁਰਜ ਢਾਹਾਂਕਲੇਰਾਂ/ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਾਲੇ ਨੇ 25,000.00 (ਪੱਚੀ ਹਜ਼ਾਰ ਕਨੇਡੀਅਨ ਡਾਲਰ) ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਦੇ ਕੇ ਲਿਖਵਾਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਵੈਨਕੂਵਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਰੌਲਾ ਵੀ  ਪਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਰਾਜੇ ਦਾ ਰਾਜ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਖੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ. ਨੇ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅੱਜ-ਤੱਕ ਦਾ ਸਰਵੋਤਮ ਰਾਜਾ ਐਲਾਨਿਆ ਹੈ ਤੇ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੇ 10-12 ਲੱਖ ਰੁਪਿਆਂ ਦੀ ਖਾਤਰ ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਚ੍ਰਿਤਰਘਾਣ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਖੇਹ ਪੁਆਈ ਹੈ।  ਰਾਜੇ ਦੀ ਚੰਗੀ ਭਲੀ ਅੱਖ ਤੇ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਮਲ ਦਿੱਤੀ।
ਇਸੇ ਹੀ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਰੀਵਿਊ ਪ੍ਰਿੰ.ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਸਲਾਹਿਆ। ਜੋ ਛਪਿਆ ਵੀ ਤੇ ਮੇਰੇ ਕਿਸੇ ਮਿੱਤਰ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਂ ਪ੍ਰਿੰ. ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ‘ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਖ’ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ? ਤਾਂ ਜਵਾਬ ਇਹ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਰਹੇ? ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹੀਰ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਵੇ? ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਬੰਦ:
ਤਦੋਂ ਦੇਸ ਦੇ ਜੱਟ ਸਰਦਾਰ ਆਹੇ!
ਘਰੋ ਘਰੀਂ ਜਾ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਹੋਈ।
ਅਸ਼ਰਾਫ ਖਰਾਬ, ਕਮੀਣ  ਤਾਂਜ਼ੀ, ਜ਼ਿੰਮੀਦਾਰ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਬਹਾਰ ਹੋਈ।
ਚੋਰ ਚੌਧਰੀ, ਯਾਰ ਨੇ ਪਾਕ ਦਾਮਨ, ਭੂਤ ਮੰਡਲੀ ਇੱਕ ਦੂ ਚਾਰ ਹੋਈ।
ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਪਾਕ ਕਲਮਾ, ਬੇੜੀ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਕਬਾਤ ਪਾਰ ਹੋਈ॥ 619॥
ਭੂਰਿਆਂ ਵਾਲੇ ਰਾਜੇ ਕੀਤੇ।
ਮੁਗਲਾਂ ਜ਼ਹਿਰ ਪਿਆਲੇ ਪੀਤੇ। ਬੁਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ।
ਰਾਜੇ ਦੇ ਰਾਜ ਦੇ ਫਕੀਰ ਕਵੀ ਤਾਂ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਸਲਾਹੁੰਦੇ ਨਹੀਂ ਥੱਕਦੇ ਪਰ ਚੰਦ ਟੱਕਿਆਂ ਨਾਲ ਖਰੀਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਲਿਖਾਰੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਰਾਜੇ ਦੀ ਚੰਗੀ-ਭਲੀ ਅੱਖ ਤੇ ਵੀ ਕਾਲਖ ਮਲਣੋ ਨਹੀਂ ਹੱਟਦੇ। ਪ੍ਰਿੰ. ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਕਬੱਡੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਗੁੱਟ ਫੜਿਆ, ਥੱਲੇ ਰੱਖਿਆ, ਟੰਗ ਮਰੋੜੀ, ਕੈਂਚੀ ਮਾਰੀ, ਢਾਹ ਲਿਆ ਢਾਹ ਲਿਆ ਬਸ ਨੰਬਰ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਹ ਕੁੱਝ ਲਿਖਣ ਤੇ ਬਹੁਤੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ ਜੋ ਕੁੱਝ ਅੱਖੀਂ ਦੇਖਿਆ ਓਹੀ ਲਿਖ ਮਾਰਿਆ। ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਖੋਜ ਕਰਕੇ ਲਿਖਣ ਦੇ ਕਾਬਲ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।  ਮਹਾਂਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਤੇ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪੰਛੀ, ਢਾਡੀ ਕੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ;
ਅੱਜ ਸੌਂ ਗਿਆ ਸ਼ੇਰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਲੈ ਮੌਤ ਨਾਲ ਲਾਵਾਂ।
ਲਾੜੀ ਮੌਤ ਵਿਆਹ ਕੇ ਲੈ ਗਈ ਕਰ ਪੰਜਾਬ ਨਿਥਾਵਾਂ।
ਉਹਨੂੰ ਰੋਈ ਭਾਰਤ ਅੰਬੜੀ, ਕਰ ਉਚੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ।
ਉਹਨੂੰ ਘਰ ਘਰ ਰੋਈਆਂ ਬੈਠ ਕੇ, ਮਰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ।
ਤੇਰਾ ਹੋਵੇ ਵਾਸਾ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ, ਇਉਂ ਦੇਣ ਦੁਆਵਾਂ।
ਅੱਜ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦਾ ਢਲਿਆ ਪਰਛਾਵਾਂ।
ਉਹਦੀ ਯਾਦ ‘ਚ ਕੇਰੇ ਰੱਜ ਕੇ , ਹੰਝੂ ਦਰਿਆਵਾਂ।
ਸੀ ਬਹੁਤੇ ਸੁੱਖ ਸਰਕਾਰ ਦੇ, ਕੀ ਆਖ ਸੁਣਾਵਾਂ।
ਏਥੇ ‘ਪੰਛੀ’ ਤੋਤੇ ਉਡ ਗਏ, ਕਰ ਸੁੰਨੀਆਂ ਥਾਵਾਂ।
8 ਫਰਵਰੀ 2023 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਸੂਫੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਆਸਮਾ ਕਾਦਰੀ ਜੀ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਦੇ ਸੱਦੇ ਤੇ ਕਨੇਡਾ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ, ਬਾਬਾ ਕਬੀਰ, ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ, ਹੋਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ, ਭਗਤ ਸਹਿਬਾਨ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੂਫੀ ਕਵੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਇੰਟਰਨੈਸਨਲ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੋਲਣ ਦਾ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕੀਤਾ। ਦੋ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ, ਦੋ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਦੋ ਹੀ ਟੀ.ਵੀ. ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਪ੍ਰੀਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਬੈਠਕ ਹੋਈ। ਵਿਹਲੇ ਵੇਲੇ ਮੈਂ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਦੇ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਜੋ ਗੱਲ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਔਰਤ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਮੋਰਾਂ ਬਾਰੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪਏ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਤਾਂ ਏਹੀ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨੱਚਣ-ਗਉਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਨਾਚੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬੱਸ ਅੱਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਤੇ ਉਹ ਦੂਰ ਕਿਸੇ ਰੋਹੀ ਬੀਆਬਾਨ ਕਿਨਾਰੇ ਬੈਠ ਗਈ। ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਉਸ ਨਾਲ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਕਰਨ ਗਿਆ। ਸਵਾਲ ਸੀ ਕੋਈ ਤਕਲੀਫ ਜੋ ਮੇਰੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋਣ। ਜਵਾਬ; ਕੋਈ ਤਕਲੀਫ ਨਹੀਂ ਹੁਣ ਇਸ ਕੰਮ ਤੋਂ ਤੋਬਾ। ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਲਿੱਖ ਚੁੱਕਿਆ ਹਾਂ ਕਿ ਰਾਜੇ ਨੇ ਜੇਕਰ ਮੋਰਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਰਚਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਰਕੇ ਨਾਚੀ ਮੋਰਾਂ ਨੇ ਮਾਈ ਮੋਰਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲੈਣਾ ਸੀ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਜਾਂਦਿਆਂ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੰਜਰੀ ਪੁਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਲ ਵੀ ਮੋਰਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਹੀ ਰਾਜੇ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਪੁਲ ਦਾ ਨਾਮ ਅੱਜ ਵੀ ਕੰਜਰੀ ਪੁਲ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਤੇ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਰਾਜੇ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਇਸ ਪੁਲ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਮਾਈ ਮੋਰਾਂ’ ਦਾ ਪੁਲ ਵੱਜਣਾ ਸੀ ਪਰ ਨਹੀਂ ਸਚਾਈ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਜਾਨਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ।  ਜਦੋਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਅਟਾਰੀ ਬਾਰਡਰ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅੰਦਰ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਅਖੀਰਲੇ ਰੇਂਜ਼ਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁੱਲ ਕੋਲੋਂ ਹੀ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਪਿੰਡ ਹੈ “ਚੱਠੇ’।
ਫਰਵਰੀ 15, 2024 ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਦੋ ਹੋਰ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਫੀ ਕੁੱਝ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਹਗਾ ਸਰਹੱਦ ਨੂੰ ਗਏ ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਾ ਰੇਂਜਰ ਖੜਾ ਹੈ, ਉੱਥੋਂ ਉੱਤਰ ਪੁਰਬ ਵੱਲ ਨੂੰ ਚੱਠਾ ਪਿੰਡ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਚੌਧਰੀ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚਲਿਆ ਕਿ ਕੰਜਰੀ ਪੁੱਲ ਹੁਣ ਢਹਿ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਉਹ ਵਾਹਾ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਹਾਂ ਐਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਓਸ ਥਾਂ ਤੇ, ਜਿੱਥੇ ਸਫੈਦੇ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਖੜ੍ਹੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਓਥੇ ਕੰਜਰੀ ਪੁੱਲ ਸੀ ਜੋ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਸਾਡੀ ਚੰਗੀ ਆਓ ਭਗਤ ਵੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਵੀ ਦਿੱਤੀ।
ਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਕਿਵੇਂ ਗੁਜਰਦਾ ਸੀ ? ਕਵੀ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਲਿਖਦਾ ਹੈ:-
ਸਦ ਹੀ ਕਮਰ ਕਸੀ ਹਮ ਦੇਖੀ।
ਕਬਹੂੰ ਨਾ ਸੁਸਤੀ ਮੁੱਖ ਪਰ ਪੇਖੀ।
ਸ਼ਰਾਬੀ-ਕਬਾਬੀ ਦੀ ਇਹ ਦਿੱਖ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
ਸਰ ਹੈਨਰੀ ਲਾਰੰਸ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਂਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਰਗਾ ਬਚਨ ਦਾ ਪੱਕਾ, ਮੈਂ ਨਾ ਗੁਜ਼ਰੇ ਬਾਦਸ਼ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਚ ਡਿੱਠਾ ਹੈ।
ਇਹ ਰਾਏ ਮੇਜਰ ਵੈਡ ਦੀ ਹੈ।
ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸ਼ੇਰ, ਚੀਤੇ ਤੇ ਰਿੱਛ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦਾ ਬੜਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਨੇਜੇ ਦੀ ਨੋਕ ਤੇ ਯਾ ਤਲ਼ਵਾਰ ਨਾਲ ਮਾਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਾਕ ਸਾਦੀ ਪਰ ਡਾਢੀ ਸੁਥਰੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।
ਆਨਰੇਬਲ ਆਜ਼ਬਰਨ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਂਰਾਜਾ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਹੁਕਮ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਜੋਤਿਆ ਜਤਾਇਆ ਘੋੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੇ ਪਲੰਘ ਦਾ ਲਾਗੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਗੈਂਡੇ ਦੀ ਢਾਲ ਤੇ ਤਲਵਾਰ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਵੀ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਪਲੰਘ ਦੇ ਸਿਰਹਾਣੇ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਆਖੀਰ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹੋਤੀ ਮਰਦਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਨਿੱਤਨੇਮ ਦੇ ਪਿਛੋਂ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਕਵਾਇਦ ਦੇਖਣ ਲਈ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਦੋ ਘੰਟੇ ਕਵਾਇਦ ਦੇਖ ਕੇ ਦਸ ਵਜੇ ਤਕ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਤੇ  ਬਾਹਰਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਆਈਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਸੁਣਦਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਹੁਕਮ ਲਿਖਵਾਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਹੁਕਮ ਦੀ ਇਬਾਰਤ ਮਹਾਂਰਾਜਾ ਆਪ ਬੋਲਦਾ ਤੇ ਅਗੋਂ ਪੇਸ਼ਕਾਰ (ਸਕੱਤਰ) ਲਿੱਖਦਾ ਜਾਂਦਾ। ਲਿੱਖੇ ਹੋਏ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਣਦਾ ਤਾਂ ਜੋ ਪੇਸ਼ਕਾਰ ਕੁੱਝ ਭੁੱਲ ਨਾ ਕਰ ਬਹੇ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਉਸ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦੇ ਯਾ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਾਜਾ ਜ਼ਨਾਨੀਬਾਜ ਸੀ ਉਹ ਆਪਣੀ ਭੁੱਲ ਨੂੰ ਦਰੁਸਤ ਕਰਨ। ਜ਼ਨਾਨੀਬਾਜ ਮਨੁੱਖ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਰਿਆਸਤ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸੁਪਰ ਪਾਵਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਪਰ ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਹ ਕਰ ਵਿਖਾਇਆ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਸੋਚੋ ਕਿ ਓਹ ਕੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਕੀ ਸੁਣਿਆ?
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣਵਾਲਾ # +1 647 966 3132

ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਰਾਜ ਭਾਗ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਹ ਬਹੁਤਾ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਮੈਂ ਮਿਸਲਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਰਾਜੇ ਨਾ ਮੰਨ ਕੇ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਸਮੁਚੇ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦੇ ਰਾਜੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣ ਲੱਗਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਦਰਬਾਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਧੁੰਮਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਰੂਸੀ ਸ਼ਹਿਜਾਦਾ ਸੋਲਟੀਕੂਫ 1842 ਵਿੱਚ ਮਿਤਰਤਾ ਵਾਲਾ ਖਤ ਲੈ ਕੇ ਲਾਹੌਰ ਪਹੁੰਚਿਆ ਅਤੇ ਇਥੇ ਇਹ ਮਹਾਂਰਾਜਾ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪ੍ਰਾਹੁਣਾ ਬਣਿਆ। ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸ਼ਾਲਾਮਾਰ ਬਾਗ ਦੀ ਰੌਣਕ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਵੇਖ ਕੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਵਰਸਾਈਲ ਮਹਿਲਾਂ ਦੇ ਤੁਲ ਹੈ ਜੋ ਸਵਰਗ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਦੀ ਝਲਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। 1804 ਵਿੱਚ ਰਾਵੀ ਵਿਚੋਂ ਛੋਟੀ ਨਹਿਰ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੰਸਲੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ) ਕੱਢ ਕੇ ਸ਼ਾਲਾਮਾਰ ਬਾਗ ਨੂੰ ਹਰਿਆ-ਭਰਿਆ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਰਾਜੇ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਐਸਾ ਖਤ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜਿਉਂਦੇ ਜਿਉਂਦੇ ਲਾਹੌਰ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ।
ਸਿੱਖੋ! ਮਾਣ ਕਰੋ ਆਪਣੇ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬਾਪ ਕੋਲੋਂ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਕੁ ਸੈਂਕੜੇ ਸਿਪਾਹੀ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਮਿਲੇ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ 40 ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ‘ਚ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸੁਪਰ-ਪਾਵਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਿਰਫ 13 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖੇਡਦਾ ਖੇਡਦਾ ਚੱਠਿਆਂ ਦੀ ਜੂਹ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੜਿਆ ਤੇ ਓਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਤਾਕ ਲਾਈ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਤੂ-ਤੂ ਮੈਂ-ਮੈਂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤਲਵਾਰ ਦੇ ਇਕੋ ਵਾਰ ਨਾਲ ਚੱਠਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰਦਾਰ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ  ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਚੱਠਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜਿਆ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਸਿਰਦਾਰ ਦੀ ਧੜ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਉਠਾ ਲਈ ਹੋਵੇਗੀ ਪਰ ਸਿਰਦਾਰ ਦਾ ਸਿਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਗਿਰਵੀ ਹੈ। ਜਿਤਨਾ ਚਿਰ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ੁਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ ਦੀ ਸਿਰਦਾਰੀ ਨਹੀਂ ਕਬੂਲਦੇ ਉਤਨਾ ਚਿਰ ਮੈਂ ਇਹ ਸੀਸ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ। ਚੱਠਿਆਂ ਦੀ ਮਿਸਲ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਿਰਦਾਰੀ ਕਬੂਲ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰਦਾਰ ਦਾ ਸਿਰ ਵਾਪਸ ਲਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਦਫਨ ਕੀਤਾ। ਰਸ਼ੀਆ ਵਾਂਗਰ ਨਹੀਂ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਢਿੱਡ ਭਰਨ ਲਈ ਅਨਾਜ ਆਪਣੇ ਹੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਤੋਂ ਮੰਗਣਾ ਪਵੇ। ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਤਾਂ ਖਾਣ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਲੂਣ/ਨਮਕ ਦਰਾਮਦ ਕਰਕੇ ਹੀ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਿਆਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਦ, ਰੇਸ਼ਮੀ ਕਪੜਾ ਤੇ ਗੁਲਬਦਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੇ ਮੁਲਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਦਾਦਨਖਾਨ ਤੋਂ।
ਮੈਂ ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ  ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਪਾਸੇ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਏਹੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਅਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ 1872-80 ਵਿੱਚ ਨਹਿਰਾਂ ਕੱਢ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਸਿਖਾਇਆ, ਨਹਿਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਪਾਰ ਕਰਨਾ ਤੇ ਲੱਕੜ ਦੀ ਢੋ-ਢੁਆਈ ਸਿਖਾਈ। ਪਰ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਤਾਂ 1837ਈ: ਤਕ ਨਹਿਰੀ ਪਾਣੀ ਨਾਲ 37,500 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਜਦੋਂ ਇਸ ਸਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਚੰਗੀ ਹੋਈ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਖਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਮਾਮਲਾ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਇਆ ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਸਾਲ, 1838ਈ: ‘ਚ, ਦਸ ਲੱਖ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਨਹਿਰੀ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸਿੰਜਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਸਾਲ ਤਕ ਨਹਿਰਾਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 300 ਕੋਹ/ 650 ਤੋਂ 700 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧਾਈ ਗਈ। ਨਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ, ਪਿੰਡ ਦਾਦਨ ਖਾਨ ਜੋ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖੂਹ ਅਤੇ ਝੱਟੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਖਜ਼ਾਨੇ ਵਿਚੋਂ ਬਗੈਰ ਵਿਆਜ ਤੋਂ ਪੈਸਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜੋ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਕਸ਼ਟ ਉਠਾਇਆਂ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਕੁ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕਿਸਾਨ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੁਆਫ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਦੀ ਇਹ ਸੋਚ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹਨ ਤਾਂ ਹੀ ਤਾਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਲਈ ਚੰਗੇ ਡੀਲ-ਡੌਲ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਨੌਜਵਾਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨਗੇ। ਹਵਾਲਾ ‘ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਮਾਜਕ ਇਤਿਹਾਸ’ (ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ-ਕਾਲ ਵਿੱਚ) ਕਰਤਾ ਬਾਬਾ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹੋਤੀ ਸੰਪਾਦਕ ਡਾ. ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ।
ਜਦੋਂ ਹੀ ਮੈਂ ਇਹ ਗੱਲ ਪ੍ਰਿੰ. ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਢੁੱਡੀਕਿਆਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਮੋਘਿਆਂ ਦੇ ਨੰਬਰ ਦਿਓ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਇਹ ਉੱਤਰ ਸੀ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨੀ ਔਰਤਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ, ਦੇ ਨੱਕ, ਕੰਨ, ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ-ਬਾਹਾਂ ਅਤੇ ਲੱਕ ਦੀ ਮਿਣਤੀ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋ ਵਿਖਾਓ ਕਿ ਉਹ ਕੇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਕੀ ਕੀ ਪਹਿਨਦੀਆਂ ਸਨ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਇਹ ਤਾਂ ਉਹ ਗੱਲ ਹੋਈ ਕਿ, “ਗਏ ਸੀ ਨਮਾਜ਼ ਭਗਤਾਉਣ ਪੈ ਗਏ ਰੋਜ਼ੇ ਗਲ”। ਮੈਂ ਤਾਂ ਮੋਘਿਆਂ ਦੇ ਨੰਬਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾ ਕੇ ਲੱਭ ਲਿਆਵਾਂਗਾ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਮੁਸਲਮਾਨੀ ਨਾਮ ਕਿਵੇਂ ਪੈਦਾ ਕਰੋਗੇ? ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਬੱਡੀ ਬਾਰੇ ਝਖਾਂ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦੇ ਪਰ ਖੋਜ ਕੰਮ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਨਾ ਕਰਦੇ।
ਬਾਇਰਨ ਚਾਰਲਿਸ ਹੂਗਲ ਜਿਹੜਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਜਾਸੂਸ ਪਰ ਆਇਆ ਉਹ ਯਾਤਰੂ ਬਣਕੇ ਸੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਵੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ,“ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਯਾਤਰਾ” ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਸਟਰੀਆ ਦੀ ਫੌਜ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਠੀਕ ਅਤੇ ਪੱਕਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤੋਪਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਵੇਖ ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਹਾਂ ਜੋ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਯਾ ਯੂਰਪੀਅਨ ਤੋਪਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਠੀਕ ਹਨ। ਰਵਾਇਤੀ ਹੱਥਿਆਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿਰਪਾਨ, ਨੇਜ਼ਾ, ਭਾਲਾ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ ਹੀ ਹਨ ਪਰ ਜੇ ਕਿਧਰੇ ਯੁਰਪੀਅਨ ਤੋਪਾਂ ਤੇ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਦੀਆਂ ਤੋਪਾਂ ਨੂੰ ਰਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪਛਾਂਣ ਸਕੇਗਾ ਕਿ ਕਿਹੜੀ ਕਿਸਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਕਾਰੀਗਰੀ ਭਾਈ ਲਹਿਣਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਵੇਖ ਆਉਂਦਾ ਉਸ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਓਹੀ ਚੀਜ਼ ਓਹ ਇੱਕ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਦੇ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਦਿੰਦਾ। ਬਾਬਾ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹੋਤੀ ਇਸੇ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਘੋੜੇ ਦੀ ਨਾਲ (ਪੈਰ ਵਿੱਚ ਖੁਰੀ ਲਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਮੇਖ) ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਪੱਗ ਤਕ ਰਾਜੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਹੇਠੋਂ ਦੀ ਲੰਘਦੀ। ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਜ਼ੀਜ਼ੂਦੀਨ ਨੂੰ ਇਹ ਹੁਕਮ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਸਿੱਖ ਰਾਜਾ ਹਾਂ ਇਸ ਕਰਕੇ  ਕਿਸੇ ਸਿੱਖ ਨਾਲ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਕਰੇਂ ਅਤੇ ਤੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੈਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨਾਲ ਲਿਹਾਜ਼ ਕਰੇਂ ਮੈਂ ਇਹ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ।
ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰਾਜ-ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਾਰੇ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿਧਰੇ ਵਿਦਰੋਹ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਖਲੀਫਾ ਸੱਯਦ ਮੁਹੰਮਦ ਅਤੇ ਬਾਰਕਜ਼ਈ ਭਰਾਵਾਂ ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਖਾਨ ਅਤੇ ਦੋਸਤ ਮੁਹੰਮਦ ਖਾਨ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਮਜ਼੍ਹਬ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ ਉਤਨੇ ਹੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਨ ਜਿਤਨੇ ਸਿੱਖ ਯਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਕੌਮ ਦੇ ਬੰਦੇ। ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਹੋਨਿੰਗ ਬਰਗਰ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘35 ਯੀਅਰਜ਼ ਇਨ ਈਸਟ’ ਪੜ੍ਹੋ। ਬਰਨਜ਼ ਅਤੇ ਯਕੋਮਾਂ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਪਟਿਆਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਛਾਪੀ ਹੋਈ ਕਿਤਾਬ, “ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ( ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ-ਕਾਲ ਵਿਖੇ) ਕਰਤਾ ਬਾਬਾ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹੋਤੀ ਸੰਪਾਦਕ ਡਾ. ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਪੜ੍ਹੋ। ਬਰਨਜ਼ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੀਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭੀਖ ਮੰਗਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਪਰ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿਰਦਾਰ ਦਾ ਰਾਜ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰੀਵਾਰ ਨੂੰ ਸੁਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਾਸਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਜ਼ਗੀਰਾਂ ਦੇ ਕੇ ਨਿਵਾਜਿਆ। ਪੁਰਾਣੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੀਵਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਭੀਖ ਮੰਗਦੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ।
ਜ਼ਨਾਨਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਖੁਸਰੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖੇ ਸਗੋਂ ਜ਼ਨਾਨੀਆਂ ਦੀ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਲਈ ਯਾ ਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਜ਼ਨਾਨੀਆਂ ਹੀ ਮੁਕਰੱਰ ਕੀਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜੇ ਨੇ ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਮਿਸਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ ਤੇ ਸਿਰਦਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਉਸ ਦੀ ਸਿਰਦਾਰਨੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਣੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਹ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਹਰੋਂ ਆਏ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦੀ ਮਹਿਮਾਨ-ਨਿਵਾਜ਼ਗੀ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਯਾਸ਼ੀ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਉਹ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਕੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਪੁਰਾਣੇ ਮੁਗਲ-ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਜੇਕਰ ਮੋਰਾਂ ਨਾਚੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਣ ਮੋਰਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਮਾਈ ਮੋਰਾਂ ਪੈ ਜਾਣਾ ਸੁਭਾਵਕ ਹੀ ਸੀ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦਿਆਂ ਜਿਹੜਾ ਪੁਲ ਮੋਰਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ ਉਸ ਪੁਲ ਦਾ ਨਾਮ ਅੱਜ ਵੀ ਕੰਜਰੀ-ਪੁਲ ਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਪੁਲ ਦਾ ਨਾਮ ਜ਼ਰੂਰ ਮਾਈ ਮੋਰਾਂ-ਪੁਲ ਸੱਦਿਆ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਮੋਰਾਂ ਨਾਚੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਯਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੇਲੇ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਕੀਤੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸਾਡੇ ਹੀ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਕੋਲੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਇਹ ਅਫਵਾਹ ਉਡਵਾਈ ਕਿ, “ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਦੀ ਛੱਤ ਤੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਦੂਰ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰ ਕੇ ਵੇਖਦੇ ਸਨ ਕਿ ਮੇਰੇ ਟੋਪੀ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਆ ਕੇ ਮੁਗਲੀਆ ਸਲਤਨਤ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਕਰਨਗੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਹੜਾ ਰਾਜਾ ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਸੁਬਾਹ/ਸਵੇਰੇ ਉਠ ਕੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ‘ਛੇ ਅਸ਼ਟਪਦੀਆਂ’ ਸੁਖਮਨੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਸੁਣਨ ਦਾ ਆਦੀ ਹੋਵੇ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਸੋਂਵੇਗਾ।
ਮੈਂ 15 ਤੋਂ 24 ਫਰਵਰੀ 2024 ਤਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਾਂ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਪੈਸ਼ਲ ਤੋਰ ਤੇ ਕੰਜਰੀ ਪੁੱਲ ਦੇਖਣ ਲਈ ਵਾਹਗਾ ਬਾਰਡਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁੱਲ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਪਿੰਡ ਚੱਠੇ ਗਿਆ ਜਿਸ ਦੀ ਜੂਹ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੰਜਰੀ ਪੁੱਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੁੱਪ ਚਪੀਤੇ ਓਸ ਸਫੈਦੇ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋ ਲੈ ਲਓ ਪਰ ਰੇਂਜਰਜ਼ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਓਹ ਤੁਹਾਡਾ ਫੂੰਨ ਵੀ ਖੋਹ ਕੇ ਲੈ ਜਾਣਗੇ ਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੀ ਤਕਲੀਫ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਓਸ ਥਾਂ ਤੇ ਨਾਂ ਤਾਂ ਕੋਈ ਛੋਟਾ ਮੋਟਾ ਨਾਲਾ ਯਾ ਨਹਿਰ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਪੁੱਲ। ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪਰੋਫੈਸਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਤੇ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਮੋਰਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਹੀ ਉਡਾਈ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਰਾਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਿੱਖ ਲੋਕ ਚੰਗੀ ਰਾਏ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਸਗੋਂ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਨਫਰਤ ਭਰੀਆਂ ਅੱਖੀਆਂ ਨਾਲ ਦੇਖਣ ਲੱਗ ਪੈਣ।
ਬਾਬਾ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੰਘ ਹੋਤੀ ਜੀ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਰਬਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰੀ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਬੈਠਿਆਂ, ਜਿੱਥੇ ਘਾਹ ਲਗਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਰੋ ਰੋ ਕੇ ਅਰਦਾਸਾਂ ਕਰਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ, “ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਆਪਣੇ ਸੇਵਕ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਮਿਹਰ ਭਰਿਆ ਹੱਥ ਰੱਖਣਾ ਕਿਤੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਕੋਈ ਗਲਤੀ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ”। ਐਸੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਰਾਜ-ਮਹਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਲੂ ਮਾਸ਼ਕੀ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਰਾਣੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕੇ? ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ ਵਾਲੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ, “ਸੂਰਜ ਦੀ ਅੱਖ” ਵਿੱਚ ਜੋ ਕੜ੍ਹੀ ਘੋਲੀ ਹੈ ਉਹ ਕਾਬਲੇ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ।  ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਰਾਜ ਕਰਨ ਦਾ ਲਹੂ ਲੱਗ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ, ਰਾਜੇ ਦਾ ਇੱਕ ਲੜਕਾ ਗੁਲੂ ਮਾਸ਼ਕੀ ਦਾ ਸੀ, ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਕੱਲੀ ਮੋਰਾਂ ਨਾਚੀ ਨਾਲ ਹੀ ਨਿਕਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਇਆ ਸਗੋਂ ਚਾਰ ਪੰਜ ਹੋਰ ਮੁਸਲਮਾਨਣੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਨਿਕਾਹ ਕਰਾਏ ਸਨ। ਇਸ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਰਾਜੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵੀ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਦਿਸਿਆ। ਜੇਕਰ ਇਸਨੂੰ ਰਾਜਾ ਦਿਸਿਆ ਤਾਂ ਅਯਾਸ਼ੀ ਕਰਦਾ ਹੀ ਦਿਸਿਆ। ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਜੇ ਦੇ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਦਾ ਸੁਪਰ ਪਾਵਰ ਹੋਣਾ ਨਹੀਂ ਦਿਸਿਆ, ਓਸ ਵੇਲੇ ਇੱਕ ਰੁਪੱਈਏ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੇ 13 ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੌਂਡ ਦਾ ਹੋਣਾ ਨਹੀਂ ਦਿਸਿਆ। ਘੁੱਗ ਵੱਸਦਾ ਪੰਜਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿਸਿਆ ਪਰ ਕੁੱਝ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਜੋ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹੜੱਪੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਦੇ ਵਿਚੋਂ ਰੈਫਰੈਂਸ ਲੈ ਕੇ ਇਸਨੇ ਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦੂਜੀ ਅੱਖ ਤੇ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਮਲ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿੰਦਣ ਯੋਗ ਹੈ।
ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ ਜੀ! ਜਿਹੜੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਨੂੰ ਹੱਥਿਆਉਣ ਲਈ ਡੋਗਰੇ ਖਰੀਦੇ, ਹੋਰ ਚੋਰ ਮੋਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਡਰਦੇ ਮਾਰੇ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ. ਦੇ ਸਰਵੇ ਦੀ ਰੀਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਨੀਂਵੀ ਸਦੀ ਦਾ ਸਰਬੋਤਮ ਰਾਜਾ ਐਲਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੀ ਕਿਤਾਬ ਠੀਕ ਹੈ ਯਾ ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ? ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਅੱਖਰੀ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਕੋਰਾ ਸੀ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਿਆਣਾ ਤੇ ਸਮਝਦਾਰ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਗਿਆਨ ਸਿਰਫ ਅੱਖਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸਗੋਂ ਕੰਨਾਂ ਨਾਲ ਸੁਣ ਕੇ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖ ਕੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਵੀ ਇਸੇ ਨਸਲ ਦਾ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਉਹ ਵੀ ਗਿਆਨ-ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ਕਰਵਾਉਂਦਾ, ਸੁਣਦਾ ਤੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਢੁੱਢੀਕਿਆਂ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਤੇ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ ਨੇ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜੋ ਕੁਫਰ ਤੋਲਿਆ ਤੇ ਕੜ੍ਹੀ ਘੋਲੀ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਬੱਚਣ ਦੀ ਸਖਤ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣਵਾਲਾ# +1 647 966 3132

ਅੱਜ ਤਕ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਵਿਆਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਪੰਗਤੀ ਦੇ ਜੋ ਅਰਥ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਉਹ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸਭ ਨੇ ਏਹੀ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਇਤਨੀ ਮਾਰ ਪਈ ਰੱਬਾ, ਤੈਨੂੰ ਦਰਦ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਜਿਤਨੀ ਕੁ ਸਮਝ ਸੀ ਉਸ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਅਰਥ ਹਜ਼ਮ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸਨ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਠੀਕ ਅਰਥ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਕਤ ਪੇਸ਼ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਤਾਂ ਸਮਝ ਪੈਂਦੀ ਸੀ ਕਿ ਰੱਬ ਨੂੰ ਤਰਸ ਯਾ ਦਰਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਉਹ ਤਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਲਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ, ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਸਹਿਣ ਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਤਕੜੇ ਨੂੰ ਜਿਉਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ਤੇ ਮਾੜੇ ਨੇ ਖਤਮ ਹੀ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਮਾੜੇ ਨੂੰ ਜ਼ੁਲਮ ਸਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੇ ਖੰਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਮੱਲ ਅਖਾੜੇ ਬਣਾ ਕੇ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਬਲਵਾਨ ਬਨਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਇਸੇ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕਰਕੇ ਹੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮਾਰ ਖਾਣੀ ਕੌਮ ਨੇ ਅਠਾਹਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਅਤੇ ਉਨੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਕਤਵਰ ਹਮਲਾਵਰ ‘ਅਬਦਾਲੀ’ ਦੇ ਦੰਦ ਵੀ ਖੱਟੇ ਕੀਤੇ। ਦੂਸਰਾ ਕਾਰਣ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਮੰਨਣ ਦਾ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਰੱਬ ਨੂੰ ਤਾਹਨਾ-ਮਿਹਣਾ ਮਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਤਾਂ ਸੌ ਫੀ ਸਦੀ ਰੱਬ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਹਨ।
ਨਾਨਕੁ ਤਾ ਕਾ ਦਾਸੁ ਹੈ ਬਿੰਦ ਬਿੰਦ ਚੁਖ ਚੁਖ ਹੋਇ ॥ ਪੰਨਾ 660, ਮ:1 ॥
ਦਾਸ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਤਾਹਨਾ-ਮਿਹਣਾ ਮਾਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ। ਮਾਲਕ ਵੱਡਾ ਤੇ ਦਾਸ ਛੋਟਾ ਹੈ। ਦਾਸ ਨੇ ਹੁਕਮ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਤੇ ਮਾਲਕ ਨੇ ਹੁਕਮ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਯਮ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਖੀਰ ਤਕ ਪੂਰੇ ਸਿਦਕ ਨਾਲ ਨਿਭਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮੈ ਬੰਦਾ ਬੈ ਖਰੀਦੁ ਸਚੁ ਸਾਹਿਬੁ ਮੇਰਾ ॥
ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਤਿਸ ਦਾ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਹੈ ਤੇਰਾ ॥੧॥
ਮਾਣੁ ਨਿਮਾਣੇ ਤੂੰ ਧਣੀ ਤੇਰਾ ਭਰਵਾਸਾ ॥
ਬਿਨੁ ਸਾਚੇ ਅਨ ਟੇਕ ਹੈ ਸੋ ਜਾਣਹੁ ਕਾਚਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ॥ ਪੰਨਾ 396, ਮ:5 ॥
ਸਾਰੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਏਹੀ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਦੇ ਨਿਯਮ ਦੇ ਉਲਟ ਜਾ ਕੇ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਸਿਰਫ ਏਹੀ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਕਿ ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਬੰਦਾ ਹਾਂ ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੈ-ਖਰੀਦ ਬੰਦਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਐਂਵੇ-ਝੈਵੇਂ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਬੈ-ਖਰੀਦਿਆ ਹੋਇਆ। ਬੈ ਖਰੀਦ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਸਦਾ ਵਾਸਤੇ ਤੇਰੀ ਮਾਲਕੀ ਪੱਕੀ।
ਮੁਲ ਖਰੀਦੀ ਲਾਲਾ ਗੋਲਾ ਮੇਰਾ ਨਾਉ ਸਭਾਗਾ ॥
ਗੁਰ ਕੀ ਬਚਨੀ ਹਾਟਿ ਬਿਕਾਨਾ ਜਿਤੁ ਲਾਇਆ ਤਿਤੁ ਲਾਗਾ ॥੧॥
ਤੇਰੇ ਲਾਲੇ ਕਿਆ ਚਤੁਰਾਈ ॥
ਸਾਹਿਬ ਕਾ ਹੁਕਮੁ ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ਮਾ ਲਾਲੀ ਪਿਉ ਲਾਲਾ ਮੇਰਾ ਹਉ ਲਾਲੇ ਕਾ ਜਾਇਆ ॥
ਲਾਲੀ ਨਾਚੈ ਲਾਲਾ ਗਾਵੈ ਭਗਤਿ ਕਰਉ ਤੇਰੀ ਰਾਇਆ ॥੨॥ ਪੰਨਾ 991, ਮ:1 ॥
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਕੋਈ ਕਸਰ ਛੱਡਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਸੌ ਫੀ ਸਦੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਮੇਰੀ ਮੱਤ ਤੇਰੀ ਗੋਲੀ ਹੈ ਤੇ ਮੇਰਾ ਸੰਤੋਖ ਰੂਪੀ ਪਿਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੈਂ ਜਾਇਆਂ ਹਾਂ, ਵੀ ਤੇਰੇ ਹੀ ਗੋਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਖਰੀਦਿਆ ਹੋਇਆ ਗੋਲਾ, ਗੁਲਾਮ ਹਾਂ ਤੇ ਮੈਂ ਚੰਗੇ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲਾ ਹਾਂ। ਐਸੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲਾ ਪਰਮ ਮਨੁੱਖ, ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਬਾਨੀ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰੱਬ ਦਾ ਗੋਲਾ ਸਮਝਣ ਵਾਲਾ, ਰੱਬ ਨੂੰ ਤਾਹਨਾ-ਮਿਹਣਾ ਨਹੀਂ ਮਾਰ ਸਕਦਾ।
ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹਿਮਾਚਲੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਣ ਦਾ ਲਹਿਜਾ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਮੈਨੇਜਰ, ਦਿੱਲ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲੀ ਸੀ ਤੇ ਜਦੋਂ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਗੱਲ ਪੁੱਛਣੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕਹਿਣਾ ਕਿ “ਮੈਂ ਕੀ ਪਤਾ”। ਦਰਿਆਫਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਆ ਕਿ ਉਹ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ। ਸੋ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਜੀ ਵੀ ਏਹੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ “ਤੈਂ ਕੀ ਦਰਦੁ ਨਾ ਆਇਆ” ਮਤਲਬ ਤੈਨੂੰ ਦਰਦ ਆਉਂਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ।
ਹੁਣ ਆਈਏ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵੱਲ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਜ਼ਾਬਰ ਕਿਹਾ ਯਾ ਨਹੀਂ। ਸਾਰੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜੇਕਰ ਪੁੱਛ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਭਾਈ ਤੂੰ ਇਹ ਕਿੱਥੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ। ਕੁੱਝ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਵਾਬ ਤਾਂ ਹੈ।
ਏਤੀ ਮਾਰ ਪਈ ਕਰਲਾਣੇ ਤੈਂ ਕੀ ਦਰਦੁ ਨ ਆਇਆ ॥੧॥ ਪੰਨਾ 360, ਮ:1 ॥
ਇਸ ਪੰਗਤੀ ਦਾ ਪਿੱਛਲੇਰਾ ਅੱਧ “ਤੈਂ ਕੀ ਦਰਦੁ ਨ ਆਇਆ” ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਹੀ ਸੰਬੋਧਨ ਹੈ ਤੇ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਤੂੰ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਐਨੀ ਮਾਰ ਮਾਰੀ ਹੈ ਤੈਨੂੰ ਦਰਦ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਇਹ ਹੈ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਜ਼ਾਬਰ ਕਹਿਣਾ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਰਥ ਵੀ ਗਲਤ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਤਾਂ ਸੈਦਪੁਰ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ। ਹਵਾਲਾ “ਸਿੱਖ ਤਵਾਰੀਖ ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ ਪੰਨਾ 167” ਅਤੇ ਜਨਮ ਸਾਖੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ। ਬਾਬਰ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਜੇਲ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ, ਚੱਕੀ ਪੀਸਣ ਲਾ ਦਿੱਤਾ, ਚੱਕੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚੱਲੀ ਜਾਵੇ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਜੀ ਬਾਬਰ ਤੋਂ ਸੱਤ ਮੁੱਠਾਂ ਭੰਗ ਦੀਆਂ ਪੀਣ ਲਈ ਮੰਗਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਸੱਤ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜ ਭਾਗ ਬਖਸ਼ਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਰਾਮਾਤੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਭ ਝੂਠੀਆਂ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਮਾਰ ਖਾਈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਹਰ ਮਾਰ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਉਹ ਰੱਬ ਨੂੰ ਦੇਈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਬ ਹੋ ਕੇ ਯਾ ਲੋਕ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇਂ, ਉਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਵਰਨਣ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਅਗੋ ਦੇ ਜੇ ਚੇਤੀਐ ਤਾਂ ਕਾਇਤੁ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥ਪੰਨਾ 417, ਮ:1 ॥
ਜੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਇਹ ਸਜ਼ਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿਲਣੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।।
ਆਪੈ ਦੋਸੁ ਨ ਦੇਈ ਕਰਤਾ ਜਮੁ ਕਰਿ ਮੁਗਲੁ ਚੜਾਇਆ ॥
ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਨਾ ਠਹਿਰਾ ਕੇ ਦੋਸ਼ ਰੱਬ ਨੂੰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਮੁਗਲਾਂ ਨੂੰ ਜਮਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਓਹੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਜੁਆਨ ਬੱਚਾ ਮਰ ਜਾਵੇ ਤੇ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰੱਬਾ ਤੈਨੂੰ ਸਾਡਾ ਹੀ ਘਰ ਦਿਸਿਆ ਐ। ਜੁਆਨ ਬੱਚਾ ਭਾਵੇਂ ਨਸ਼ੇ ਕਰਕੇ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਕੇ, ਐਕਸੀਡੈਂਟ ਕਰਕੇ ਯਾ ਲਾਲਚ-ਭਰਮ ਤੇ ਵਹਿਮ ਕਰਕੇ ਮਰਿਆ ਹੋਵੇ ਪਰ ਅਸੀਂ ਮੂਰਖ ਲੋਕ ਦੋਸ਼ੀ ਰੱਬ ਨੂੰ ਹੀ ਠਹਿਰਾ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਰੱਬ ਨਾ ਐਕਸੀਡੈਂਟ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਕਾਰਣ ਕਰਕੇ। ਕਸੂਰ ਬੰਦੇ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਥੋਪਦੇ ਆਪਾਂ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ।
ਦਦੈ ਦੋਸੁ ਨ ਦੇਊ ਕਿਸੈ ਦੋਸੁ ਕਰੰਮਾ ਆਪਣਿਆ ॥
ਜੋ ਮੈ ਕੀਆ ਸੋ ਮੈ ਪਾਇਆ ਦੋਸੁ ਨ ਦੀਜੈ ਅਵਰ ਜਨਾ ॥੨੧॥ ਪੰਨਾ 433, ਮ:1॥
ਏਤੇ ਕੂਕਰ ਹਉ ਬੇਗਾਨਾ ਭਉਕਾ ਇਸੁ ਤਨ ਤਾਈ ॥
ਭਗਤਿ ਹੀਣੁ ਨਾਨਕੁ ਜੇ ਹੋਇਗਾ ਤਾ ਖਸਮੈ ਨਾਉ ਨ ਜਾਈ॥੪॥ ਪੰਨਾ 795, ਮ:1 ॥
ਐ ਬੰਦੇ! ਜੇ ਤੇਰੇ ਵਿੱਚ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਨਹੀਂ, ਤੂੰ ਭਗਤਿ ਹੀਣ ਹੈਂ ਤਾਂ ਦੋਸ਼ ਰੱਬ ਨੂੰ ਨਾ ਦੇਹ। ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਕਸੂਰਵਾਰ ਬੰਦਾ ਹੀ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸੈਦਪੁਰ/ਐਮਨਾਬਾਦ ਦੀ ਸਿਰਫ ਉਦਾਹਰਣ ਹੀ ਲਈ ਗਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਨਾ 359 ਤੇ ਸਲੋਕ ਨੰਬਰ 37 ਅਤੇ ਪੰਨਾ 360 ਤੇ ਸਲੋਕ ਨੰਬਰ 38 ਤਾਂ ਭਰਥਰ ਜੋਗੀ ਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨਾਲ ਜਵਾਬ-ਸਵਾਲ ਹਨ।
ਹੁਣ ਆਪਾਂ ਰਹਾਉ ਦੀ ਪੰਗਤੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁੱਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਤਾਂ ਦੁੱਖ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਰਾਜਾ ਰਾਜੇ ਨਾਲ ਭਿੜੇ, ਲੜਾਈ ਕਰਕੇ ਮਰੇ ਯਾ ਜੀਵੇ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਰੋਸ ਨਹੀਂ।
ਕਰਤਾ ਤੂੰ ਸਭਨਾ ਕਾ ਸੋਈ ॥
ਰੱਬਾ! ਤੂੰ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆ ਦਾ ਹੈਂ।
ਜੇ ਸਕਤਾ ਸਕਤੇ ਕਉ ਮਾਰੇ ਤਾ ਮਨਿ ਰੋਸੁ ਨ ਹੋਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ਗੁਰੂ ਜੀ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਾਜਾ ਤਾਂ ਦਿੱਲੀ ਬੈਠਾ ਹੈ ਤੇ ਬਾਬਰਾ ਤੂੰ ਨਿਰਦੋਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ , ਨਿਮਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਨਿਤਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਸੈਦਪੁਰ (ਪਿਛਲੇਰਾ ਨਾਮ ਐਮਨਾਬਾਦ) ਵਿੱਚ ਕੁੱਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈਂ।
ਸਕਤਾ ਸੀਹੁ ਮਾਰੇ ਪੈ ਵਗੈ ਖਸਮੈ ਸਾ ਪੁਰਸਾਈ ॥ਪੰਨਾ 360॥
ਜੇ ਕਿਤੇ ਤਕੜਾ ਸ਼ੇਰ ਗਾਈਆਂ ਦੇ ਵੱਗ ਤੇ ਆ ਪਵੇ ਤੇ ਕੁੱਝ ਕੁ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਗਾਈਆਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵੱਗ ਦੇ ਖਸਮ ਨਾਲ ਲੈਣ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਸੂਰ ਦਿੱਲੀ ਬੈਠੇ ਰਾਜੇ ਦਾ ਹੈ। ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਉਸਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਰਤਨ ਵਿਗਾੜਿ ਵਿਗੋਏ ਕੁਤੀਂ ਮੁਇਆ ਸਾਰ ਨ ਕਾਈ ॥
ਹੀਰਿਆਂ ਵਰਗੇ ਨੌਜਵਾਨ ਤੇਰੇ ਕੁੱਤਿਆਂ (ਸਿਪਾਹੀਆਂ) ਨੇ ਮਾਰ ਮੁਕਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਸਾਰ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਿਤਨਾ ਵੀ ਵੱਡਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਬਣ ਜਾਵੇ, ਜਿਤਨੇ ਮਰਜੀ ਮਨ ਭਾਉਂਦੇ ਰੰਗ ਤਮਾਸ਼ੇ ਕਰੇ ਪਰ ਉਸ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਕੀੜੇ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੀ ਹੈ। ਜੇ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਉਜਾੜੇ ਦੀ ਥਾਂ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਵੇਂ ਤਾਂ ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਅੱਲਾ-ਤਾਲਾ ਦੇ ਦਰ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈਂ?
ਜੇ ਕੋ ਨਾਉ ਧਰਾਏ ਵਡਾ ਸਾਦ ਕਰੇ ਮਨਿ ਭਾਣੇ ॥
ਖਸਮੈ ਨਦਰੀ ਕੀੜਾ ਆਵੈ ਜੇਤੇ ਚੁਗੈ ਦਾਣੇ ॥
ਮਰਿ ਮਰਿ ਜੀਵੈ ਤਾ ਕਿਛੁ ਪਾਏ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੇ ॥ ਪੰਨਾ 360॥
ਆਪੇ ਜੋੜਿ ਵਿਛੋੜੇ ਆਪੇ ਵੇਖੁ ਤੇਰੀ ਵਡਿਆਈ ॥੨॥ਪੰਨਾ 360॥
ਇਸ ਪੰਗਤੀ ਦੇ ਅਰਥ ਵੀ ਅਕਸਰ ਇਹ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਈ ਇਹ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਹੀ ਮਰਜ਼ੀ ਹੈ ਚਾਹੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਬਚਾ ਲਵੇ ਚਾਹੇ ਮਾਰ ਦੇਵੇ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦੋਸ਼ ਰੱਬ ਦੇ ਸਿਰ ਮੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ। ਤੇ ਅਗਲੀ ਪੰਗਤੀ;
ਜੇ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਦੇ ਵਡਿਆਈ ਜੇ ਭਾਵੈ ਦੇਇ ਸਜਾਇ ॥੪॥
ਅਗੋ ਦੇ ਜੇ ਚੇਤੀਐ ਤਾਂ ਕਾਇਤੁ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥ਪੰਨਾ 417॥
ਦੇ ਅਰਥ ਵੀ ਏਹੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਭਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਡਿਆਈਆਂ ਬਖਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਜ਼ਾ। ਭਾਵ ਰੱਬ ਵੱਖਰੇਵਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਰੱਬ ਤਾ ਸਭ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਹੈ। ਐ ਬੰਦੇ ਜੇ ਤੈਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵਡਿਆਈ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਜਾ। ਜੇ ਇਸ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੇ ਸਮਝਿਆ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਤਕੜੇ ਨੂੰ ਜਿਉਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ਤੇ ਮਾੜੇ ਨੇ ਖਤਮ ਹੋਣਾ ਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਕੇ ਬਾਬਰ ਦੇ ਦੰਦ ਖੱਟੇ ਕਰਦਾ। ਮਤਲਬ ਸਜ਼ਾ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ। ਦਿੱਲੀ ਵਾਲਿਆਂ ਤਿਆਰੀ ਕੋਈ ਕੀਤੀ ਨਹੀਂ, ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਵਡਿਆਈਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਸਜ਼ਾ ਹੀ ਮਿਲਣੀ ਸੀ।
ਤੂੰ ਸਾਝਾ ਸਾਹਿਬੁ ਬਾਪੁ ਹਮਾਰਾ ॥... ॥
ਸਭੇ ਸਾਝੀਵਾਲ ਸਦਾਇਨਿ ਤੂੰ ਕਿਸੈ ਨ ਦਿਸਹਿ ਬਾਹਰਾ ਜੀਉ ॥੩॥ ਪੰਨਾ 97, ਮ:5 ॥
ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਰੱਬ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਲੋਂ ਤੋੜਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵਡਿਆਈਆਂ ਬਖਸ਼ਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਰ ਹੈ ਤੇ ਵੱਖਰੇਵਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਉਪਰ ਲਿਖੀਆਂ ਦੋ ਸਤਰਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ, ਉਹ ਰੱਬ ਤਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਿਸੇ ਸੱਤਵੇਂ ਅਸਮਾਨ ਤੇ ਬੈਠਾ ਹੈ, ਪਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚਲਾ ਰੱਬ ਸੱਤਵੇਂ ਅਸਮਾਨ ਤੇ ਨਹੀਂ ਬੈਠਾ ਉਹ ਤਾਂ,
ਫਰੀਦਾ ਜੰਗਲੁ ਜੰਗਲੁ ਕਿਆ ਭਵਹਿ ਵਣਿ ਕੰਡਾ ਮੋੜੇਹਿ ॥
ਵਸੀ ਰਬੁ ਹਿਆਲੀਐ ਜੰਗਲੁ ਕਿਆ ਢੂਢੇਹਿ ॥੧੯॥ ਪੰਨਾ 1378॥ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਮੁੱਕਦੀ ਗੱਲ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਰੱਬ ਨੂੰ ਤਾਹਨਾ ਮਿਹਣਾ ਨਹੀਂ ਮਾਰਦੇ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਹਨਤਾਂ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕੋ! ਜੇ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾਰ ਨਹੀਂ  ਸੀ ਪੈਣੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਤਿਆਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਤੁਸੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਕੋਲੋਂ ਕੁੱਟ ਖਾਂਦੇ ਹੀ ਰਹੋਗੇ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ “ਜਿਸ ਕੌਮ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਮਰਨ ਦਾ ਵੱਲ ਆ ਜਾਵੇ ਉਸ ਕੌਮ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਿਉਣ ਦੀ ਜਾਂਚ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ”। ਸਾਰੀ ਗੁਰਬਾਣੀ, ਭਗਤਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਤਕ, ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਬੰਦਾ ਬਣਨ ਦਾ ਵੱਲ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਤਸਵੀਰ ਸਾਨੂੰ ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਵੇਲੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਵੇਲੇ ਜੋਬਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਸਦੀ ਹੈ, ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਵੇਲੇ ਖੰਡਾ ਖੜਕਾਉਂਦੀ ਤੇ ਛਣਕਾਟੇ ਪਾਉਂਦੀ ਦਿੱਸਦੀ ਹੈ, ਮਿਸਲਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਹਿਰ ਝੱਲਦੀ ਤੇ ਮਰਦੀ ਨਜ਼ਰੀਂ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਏਹੋ ਲਹਿਰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋ ਕੇ ਖਾਲਸਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਤੇ ਕੇਸਰੀ ਨਿਸ਼ਾਨ ਝੁਲਾਉਂਦੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਦਿੱਸਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਇਸਨੇ “ਅਗੋ ਦੇ ਜੇ ਚੇਤੀਐ ਤਾਂ ਕਾਇਤੁ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ॥ ਪੰਨਾ 417॥ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਡੀਂ ਹੰਢਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਬਾਪ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜਿਉਣ ਦੀ ਜਾਂਚ ਆ ਗਈ ਹੈ।
ਉਲਾਹਨੋ ਮੈ ਕਾਹੂ ਨ ਦੀਓ ॥ ਮਨ ਮੀਠ ਤੁਹਾਰੋ ਕੀਓ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਪੰਨਾ 978, ਮ:5 ॥
ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਵੀ ਇਸੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਉਪਰ ਲਿਖੇ ਸਲੋਕ ਵਿੱਚ ਭਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਉਲਾਹਮਾ ਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਤੇ ਤੇਰਾ ਹਰ ਹੁਕਮ ਮਿੱਠਾ ਕਰਕੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ।
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ #+1 647 966 3132

ਇਕ ਨਹੀਂ, ਦੋ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ 90%, ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੋੜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ, ਝੂਠੀਆਂ ਅਤੇ ਮਨਘੜਤ ਹਨ। ਅੱਜ ਆਪਾਂ ਲਾਹੌਰੀਏ ਭਗਤਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਾਂਗੇ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੇ ‘ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ’ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਸੱਦੇ ਭੇਜੇ ਕਿ ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਵੀ ਪਹਿਲੇ ਚਹੁੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸਲੋਕ ਹੋਵੇ, ਲੈ ਕੇ ਆਵੇ। ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਸਿਰੀ ਲੰਕਾ ਤੱਕ ਵੀ ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ, ਬਾਣੀ ਲੈਣ ਵਾਸਤੇ। ਪਰ ਇਹ ਗੱਲ ਕੋਰੀ ਝੂਠੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰੀਏ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੱਦਿਆ ਗਿਆ।
ਚੁੱਪ ਚਪੀਤੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਦੂਰ ਓਸ ਵੇਲੇ ਰਾਮਸਰ ਘਣੇ ਜੰਗਲ ਸਨ ਜਿੱਥੇ ਕਨਾਤਾਂ ਵਗੈਰਾ ਲਾ ਕੇ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਦੋ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਵਾਸਤੇ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਾਰਯਾਦਾ/ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਜੇਕਰ ਕਰ ਹੋਕਾ ਦੇ ਕੇ ਬਾਣੀ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮੁਗਲੀਆ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਕੰਮ ਹੋਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇਣਾ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਅਸਲ ਕਾਰਨ ਵੀ ਏਹੋ ਹੀ ਹੈ, ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਦਾ ਤਿਆਰ ਹੋਣਾ।
ਬਾਣੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਣ ਕਰਾਉਣ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ, ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਕੋਲ ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸੀ ਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬੇ ਲਹਿਣਾ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਬਣਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਕੀਮਤੀ ਖਜ਼ਾਨਾ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਏਹੋ ਵਿੱਧੀ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਤੱਕ ਚੱਲਦੀ ਰਹੀ। ਇਕ ਦੋ ਪ੍ਰਮਾਣ ਦੇ ਕੇ ਗੱਲ ਅੱਗੇ ਤੋਰਾਂਗਾ:
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਭਗਤ ਰਵੀਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ।
ਉਰਸਾ ਲਫਜ਼ ਸਾਰੇ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ ਜੀ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਦੋ ਵਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਵਾਰ ਭਗਤ ਰਵੀਦਾਸ ਜੀ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ‘ਚ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ। ਇਹ ਐਵੇਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਭਗਤ ਰਵੀਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੂੰ ਸੌਪਿਆ।
ਤੇਰਾ ਨਾਮੁ ਕਰੀ ਚਨਣਾਠੀਆ ਜੇ ਮਨੁ ਉਰਸਾ ਹੋਇ॥
ਕਰਣੀ ਕੁੰਗੂ ਜੇ ਰਲੈ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਪੂਜਾ ਹੋਇ॥ 1॥
ਪੂਜਾ ਕੀਚੈ ਨਾਮੁ ਧਿਆਈਐ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਪੂਜ ਨ ਹੋਇ॥ 1॥ਰਹਾਉ ॥ ਪੰਨਾ 489. ਮ:1 ॥
ਨਾਮੁ ਤੇਰੋ ਆਸਨੋ ਨਾਮੁ ਤੇਰੋ ਉਰਸਾ, ਨਾਮੁ ਤੇਰਾ ਕੇਸਰੋ ਲੇ ਛਿਟਕਾਰੇ॥
ਨਾਮੁ ਤੇਰਾ ਅੰਭੁਲਾ ਨਾਮੁ ਤੇਰੋ ਚੰਦਨੋ, ਘਸਿ ਜਪੇ ਨਾਮੁ ਲੇ ਤੁਝਹਿ ਕਉ ਚਾਰੇ॥ ਪੰਨਾ 694, ਭਗਤ ਰਵੀਦਾਸ ਜੀ॥
ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਤੀਸਰੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ।
ਸੂਤਕੁ ਅਗਨਿ ਭਖੈ ਜਗੁ ਖਾਇ॥
ਸੂਤਕੁ ਜਲਿ ਥਲਿ ਸਭ ਹੀ ਥਾਇ॥
ਨਾਨਕ ਸੂਤਕਿ ਜਨਮਿ ਮਰੀਜੈ॥
ਗੁਰਪਰਸਾਦੀ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪੀਜੈ॥ 8॥4॥ ਪੰਨਾ 413, ਮ:1 ॥
ਜੇਕਰਿ ਸੂਤਕੁ ਮੰਨੀਐ ਸਭ ਤੈ ਸੂਤਕੁ ਹੋਇ॥
ਗੋਹੇ ਅਤੈ ਲਕੜੀ ਅੰਦਰਿ ਕੀੜਾ ਹੋਇ॥
ਜੇਤੇ ਦਾਣੇ ਅੰਨ ਕੇ ਜੀਆ ਬਾਝੁ ਨ ਕੋਇ॥
ਪਹਿਲਾ ਪਾਣੀ ਜੀਉ ਹੈ ਜਿਤੁ ਹਰਿਆ ਸਭੁ ਕੋਇ॥
ਸੂਤਕੁ ਕਿਉਕਰਿ ਰਖੀਐ ਸੂਤਕੁ ਪਵੈ ਰਸੋਇ॥
ਨਾਨਕ ਸੂਤਕੁ ਏਵ ਨ ਉਤਰੈ ਗਿਆਨੁ ਉਤਾਰੇ ਧੋਇ॥1॥ ਪੰਨਾ 472, ਮ:1 ॥
ਜਲਿ ਹੈ ਸੂਤਕੁ, ਥਲਿ ਹੈ ਸੂਤਕੁ, ਸੂਤਕ ਓਪਤਿ ਹੋਈ॥
ਜਨਮੇ ਸੂਤਕੁ, ਮੂਏ ਫੁਨਿ ਸੂਤਕੁ, ਸੂਤਕ ਪਰਜ ਬਿਗੋਈ॥1॥
ਕਹੁ, ਰੇ ਪੰਡੀਆ, ਕਉਨ ਪਵੀਤਾ॥
ਐਸਾ ਗਿਆਨੁ ਜਪਹੁ, ਮੇਰੇ ਮੀਤਾ॥1॥ ਰਹਾਉ ॥
ਨੈਨਹੁ ਸੂਤਕੁ, ਬੈਨਹੁ ਸੂਤਕੁ, ਸੂਤਕੁ ਸ੍ਰਵਨੀ ਹੋਈ॥
ਊਠਤ ਬੈਠਤ ਸੂਤਕੁ ਲਾਗੈ, ਸੂਤਕੁ ਪਰੈ ਰਸੋਈ॥2॥
ਫਾਸਨ ਕੀ ਬਿਧਿ ਸਭੁ ਕੋਊ ਜਾਨੈ, ਛੂਟਨ ਕੀ ਇਕੁ ਕੋਈ॥
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਰਾਮੁ ਰਿਦੈ ਬਿਚਾਰੈ, ਸੂਤਕੁ ਤਿਨੈ ਨ ਹੋਈ॥ ਪੰਨਾ 331, ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ॥
ਉਪਰਲੇ ਸਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਲਿਖਦੇ ਹਨ; ਸੂਤਕੁ ਜਲਿ ਥਲਿ ਸਭ ਹੀ ਥਾਇ॥
ਤੀਸਰੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਵੀ ਇਹੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ; ਸੂਤਕੁ ਅਗਨਿ ਪਉਣੈ ਪਾਣੀ ਮਾਹਿ॥
ਤੇ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਖਿਆਲ ਵੀ ਇਹੀ ਹੈ; ਜਲਿ ਹੈ ਸੂਤਕੁ, ਥਲਿ ਹੈ ਸੂਤਕੁ, ਸੂਤਕ ਓਪਤਿ ਹੋਈ॥ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਲਿਖਦੇ ਹਨ, ‘ਸੂਤਕੁ ਪਵੈ ਰਸੋਇ’ ਤੇ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਏਹੀ ਲਫਜ਼ ਵਰਤਦੇ ਹਨ, ‘ਸੂਤਕੁ ਪਰਜ ਬਿਗੋਈ’। ਬੋਲੀ ਦੀ ਸਾਂਝ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਜੀ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਆਪ ਉਤਾਰਾ ਕਰਕੇ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਆਏ ਅਤੇ ਗੁਰ ਗੱਦੀ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਜੋ ਖਜ਼ਾਨਾ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ, ਇਹ ਓਹੀ ਖਜ਼ਾਨਾ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ “ਪੀਊ ਦਾਦੇ ਕਾ ਖੋਲਿ ਡਿਠਾ ਖਜਾਨਾ” ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਹੋਕਾ ਦੇ ਕੇ ਬਾਣੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਹੋ ਗਈ।
ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਦੇ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਦੇ ਪੰਨਾ 176 ਮੁਤਾਬਕ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਲਾਹੌਰ ਨਿਵਾਸੀ ਸ਼ੈਖ ਉਸਮਾਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਜੋ ਕਾਨ੍ਹੇ ਆਦਿ ਸੰਤਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਦਰਜ ਕਰਵਾਉਣ ਆਇਆ ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਕਹਿਣ ਤੇ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਸੁਣਾਉਣ ਲੱਗਾ:
ਚੁੱਪ ਵੇ ਅੜਿਆ
ਚੁੱਪ ਵੇ ਅੜਿਆ
ਬੋਲਣ ਦੀ ਜਾਇ ਨਾਂਹੀਂ
ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸ਼ੈਨ 1008 ਹਿਜਰੀ, ਮਤਲਬ ਈ:1599 ਵਿਚ ਚੱਲ ਵੱਸਿਆ। ਗੂਗਲ ਤੇ ਖੋਜ ਕਰਨ ਤੇ ਵੀ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਜਨਮ ਤਰੀਖ 1538 ਈ: ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ 1599 ਈ: ਮਿਲਦੀ ਹੈ।  ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ 1604 ਈ: ਵਿਚ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਵੀ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਲਿਖਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਇਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਰ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨੇ ਸੱਦਣਾ ਸੀ? ਕਵੀ ਪੀਲੂ ਦੀ ਜਨਮ ਤਾਰੀਕ ਹੈ 1580 ਈ: ਤੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ 1675 ਈ:। ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਚਲਾਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਵੀ ਪੀਲੂ ਸਿਰਫ 18-19 ਸਾਲ ਦਾ ਹੀ ਹੈ। ਆਪ ਤੋਂ 40ਕੁ ਸਾਲ ਵੱਡੇ ਕਵੀ ਨਾਲ ਇਤਨੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦੇ ਕਵੀ ਦਾ ਕੋਈ ਜੋੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦਾ। ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਲਿਖਾਈ ਵੇਲੇ ਇਸ ਦੀ ਉਮਰ ਵੀ 19-20 ਕੁ ਸਾਲ ਹੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਵੀ ਕੋਈ ਮਿਆਰੀ ਕਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ 1602ਈ: ਵੇਲੇ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੀਲੂ ਕਿੱਸਾ ਮਿਰਜਾ ਸਾਹਿਬਾਂ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਲਿਖਣ ਵੇਲੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਲਿਖਤ ਹੋਵੇ ਵੀ ਨਾ। ਨਵੇਂ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਮੁਤਾਬਕ, ਜੋ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਛੱਜੂ ਭਗਤ ਜੀ ਲਾਹੌਰ ਨਿਵਾਸੀ ਸਨ ਤੇ 1639-40 ਵਿਚ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ ਪਰ ਜਨਮ ਤਾਰੀਕ ਬਾਰੇ ਇਹ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਵੀ ਚੁੱਪ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਦੇ ਪੰਨਾ 836 ਮੁਤਾਬਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰੋਂ ਕਵੀਆਂ ਯਾ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਇਕ ਗੱਪ ਹੈ ਤੇ ਭਗਤ ਕਾਨ੍ਹਾ ਜੀ ਦੀ ਜਨਮ ਤਾਰੀਕ ਤੇ ਚਲਾਣਾ ਤਾਰੀਕ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦਿਲਗੀਰ ਜੀ ਚੁੱਪ ਹੀ ਹਨ।
ਹੁਣ ਇਕ ਹੋਰ ਮਿਸਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਛਾਪੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ ਵਿੱਚੋਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਕੋਸ਼-ਜਿਲਦ ਪਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਓਹੀ ਮੱਖੀ ਤੇ ਮੱਖੀ ਮਾਰੀ ਤੇ ਜੋ ਗੱਲ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਗੁਰਬਿਲਾਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ ਦੀ ਕਥਾ ਚੋਂ ਸੁਣੀ ਓਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਚੇਪ ਦਿੱਤੀ। ਜੋ ਕੂੜੀ ਕਥਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੂੜੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਗੁਰ ਬਿਲਾਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਟੇਜ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਲਾਹੋ ਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਬਚ ਪਾਏਗਾ। ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਜਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਵਾਲੇ।
“ਓਹੀ ਰੇ ਮੈਂ ਓਹੀ ਰੇ, ਜਾਂ ਕੋ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾ ਗਾਵੈ, ਖੋਜਤ ਖੋਜ ਨਾ ਕੋਈ ਰੇ।
ਜਾਕੋ ਨਾਰਦ ਸਾਰਦ ਸੇਵੈ, ਸੇਵੈ ਦੇਵੀ ਦੇਵਾ ਰੇ।
ਬ੍ਰਹਮਾ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਮਹੇਸ਼ ਅਰਾਧੈ,  ਕਰਦੇ ਜਾਕੀ ਸੇਵਾ ਰੇ।
ਕਹਿ ਕਾਹਨਾ ਮਮ ਅਸ ਸਰੂਪ, ਅਪਰੰਪਰ ਅਲਖ ਅਭੇਂਵਾ ਰੇ।       (ਕਾਹਨਾ)
ਅਸਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸੇ ਭਲੇ ਜੋ ਜੰਮਦਿਆਂ ਹੀ ਮੂਏ। ਚਿਕੜ ਪਾਂਵ ਨਾ ਡੋਬਿਆ ਨਾ ਅਲੂਦ ਭਏ।   (ਪੀਲੂ)
ਕਾਗਦ ਸੰਦੀ ਪੁੱਤਲੀ ਤਊ ਨਾ ਤ੍ਰਿਯਾ ਨਿਹਾਰ, ਯੋਹੀ ਮਾਰ ਲਿਜਾਵਸੀ ਜਥਾ ਬਲੋਚਨ ਧਾਰ। (ਛੱਜੂ)
ਸੱਜਣਾ! ਬੋਲਣ ਦੀ ਜਾਇ ਨਾਹੀਂ। ਅੰਦਰ ਬਾਹਰ ਇਕ ਸਾਂਝੀ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਖ ਸੁਣਾਈ।
ਇਕੋ ਦਿਲਬਰ ਸਭ ਘਟਿ ਰਵਿਆ ਦੂਜਾ ਨਾਂਹੀ ਕਦਾਈ।
ਕਹੈ ਹੁਸੈਨ ਫਕੀਰ ਨਿਮਾਣਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਤੋਂ ਬਲਿ ਜਾਈ।  (ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ)
ਪਟਿਆਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਾਰੇ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਮੈਂ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਲੇਖ ਲਿਖ ਚੁੱਕਿਆ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੱਜ ਤਕ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਉਸਾਰੂ ਤੇ ਸੁਚਾਰੂ ਨਜਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਤਾਂ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਖੂਹ ਵਿਚ ਸੁੱਟਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਪਰੋਫੈਸਰ ਤਨਖਾਹਾਂ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕੰਮ ਵੀ ਉਸ ਵਾਸਤੇ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਿਸਾਲ ਤੇ ਤੌਰ ਤੇ ਡਾ. ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂੰ। ਇਸ ਨੇ ਤਾਂ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਣਾਉਣੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਗੱਲ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਹੀ ਅੰਦਾਜਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸਮਝ ਕੀ ਪਵੇਗੀ।
ਆਖਰ ਵਿਚ ਮੈਂ ਏਹੋ ਹੀ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੱਦਿਆ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਿਰਾਸ਼ ਕਰਕੇ ਮੋੜਿਆ। ਇਹ ਰਵਾਇਤ ਵੀ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਨਹੀਂ। ‘ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ’ ਚੁੱਪ ਚਪੀਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਗੋਂ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਤਾਰੇ ਕਰਕੇ ਨਾਲੋ ਨਾਲ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਰਕਾਰ ਦੋ-ਚਾਰ ਪੋਥੀਆਂ ਜਬਤ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਵਾਸਤੇ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਗ੍ਰੰਥ ਬੱਚ ਹੀ ਜਾਵੇਗਾ।
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣਵਾਲਾ # +1 647 966 3132

‘ਰਾਗਮਾਲਾ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਤ ਨਹੀਂ’ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਪੰਜ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ੋਕ ਨੇ, ਜੋ ਸ਼੍ਰੋ. ਗੁ. ਪ੍ਰ. ਕ. ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਾ ਰੀਸਰਚ ਸਕਾਲਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਹੈ ਜੋ ਜੁਲਾਈ 1981 ਵਿਚ ਛਾਪੀ ਗਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਪ੍ਰਿ. ਗਿਆਨੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੋਸ਼, ਮਦਨ ਸਿੰਘ ਯੂ. ਕੇ. ਅਤੇ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਗੋਚਰੇ ਕੀਤੀਆਂ। ਜੇ ਕਰ ਸਿੱਖ ਇਸ ਇਕ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਹੀ ਪੜ੍ਹ ਲੈਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਦੀ ਦੁਬਧਾ ਬਿਨਸ ਜਾਏਗੀ। ਗੁਰੁਬਾਣੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਹੈ, “ਆਇਓ ਸੁਨਨ ਪੜਨ ਕਉ ਬਾਣੀ” (ਪੰਨਾ 1219) ਸਾਨੂੰ ਮੰਨ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਪੰਜਵੀਂ ਚੌਪਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਦੋਹਾ ਪੜਾਂਗੇ ਤਾਂ ਇਸ ਰਚਨਾ ਦੇ ਕਾਲ ਬਾਰੇ ਕਵੀ ਆਲਮ ਲਿਖਦਾ ਹੈ।
ਚੌਪਈ:
ਸੰਮਤੁ ਨੌ ਸੈ ਇਕਾਨਵਾ ਆਹੀ।
ਕਰਉ ਕਥਾ ਅਬ ਬੋਲਹੁ ਤਾਹੀ।
ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰਗੱਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ, ਭਗਤਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਹਾਂਪੁਰਖਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਖਜ਼ਾਨੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸਾਹ ਜੀ ਨੇ ਚੁੱਪ-ਚੱਪੀਤੇ ਹੀ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਯਾ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਰੂਪ 1604 ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਮਾਧਵ ਨਲ ਕਾਮ ਕੰਦਲਾ (ਕ੍ਰਿਤ ਕਵੀ ਆਲਮ) ਤਾਂ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਕੋਈ 21 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਆਲਮ ਕਵੀ ਅਕਬਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲਿਖਣ ਦਾ ਢੰਗ ਦੋਹੇ ਅਤੇ ਚੌਪਈਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜੇ ਆਲਮ ਦਾ ਲਿਖਣ ਢੰਗ ਕਬਿੱਤ-ਸਵੈਯਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਕਵੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਸਮਕਾਲੀ ਹੈ। ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਦੇ ਖਤ ਮੁਤਾਬਕ, ਜਿਹੜੀ ਕਰਤਾਰਪੁਰੀ ਬੀੜ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਹਨ ਉਸਦੇ ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 973 ਪੁਰ ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਦਰਜ ਹੈ ਤੇ ਪੰਨਾ 974 ਖਾਲੀ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਚਿੱਠੀ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਮੁੰਦਾਵਣੀ’ ਵਿਚ ਪੰਨਾ 109 ਤੇ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਪੰਨਾ 974 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਫੀ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਕਰਤਾਪੁਰੀ ਬੀੜ ਵਿਚ ਦਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਵੇ ਕਰਤਾਪੁਰ ਵਿਚ ਅੱਗ ਕਦੋਂ ਲੱਗੀ, ਸੰਮਤ 1888 ਫੱਗਣ ਵਿਚ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਆਇਆ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਛੇਂ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਦੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਦੀਆਂ ਤਾਰੀਕਾਂ ਦਰਜ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਧੀਰਮੱਲੀਆਂ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਗਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਰਾਗਮਾਲਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਕੀ ਸਭ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਦਾ ਕੰਮ 1924 ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਸੂਚਨਾ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਇਸੇ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਪੰਨਾ 217-18-19 ਤੇ ਦਰਜ ਹੈ। ਪੰਡਿਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦਾਖਾ ਜੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਵਿਦਿਆਲੇ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਸਨ। 1924 ਵਿਚ ਤਰਨ ਤਾਰਨੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਇਸ ਕਰਤਾਰਪੁਰੀ ਬੀੜ ਨਾਲ ਛੇੜਖਾਨੀ ਕੀਤੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੰਡਿਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦਾਖਾ ਦਾ ਬਿਆਨ ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਪੰਨਾ 218 ਤੇ ਇੰਞ ਦਰਜ ਹੈ। “ਸਬੂਤ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਲਿਖਤਾਂ ਤਰਨ ਤਾਰਨੀ ਕਮੇਟੀ ਵਲੋਂ ਕੱਢੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਉਦੋਂ ਮੈਂ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਵਿਦਿਆਲੇ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਹ ਕੱਢੀਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਵੀ ਇਕ ਪਾਪੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ”। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਦਰਜ ਰਾਗਮਾਲਾ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਇਕ ਸਾਧਾਰਣ ਅੱਖ ਨਾਲ ਵੀ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਵੀ ਇਹ ਪਤਾ ਚੱਲ ਜਾਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਿਚੋਂ ਸਾਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀਆਂ ਜੋ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਵਿਚ ਹਨ। ਜਿਵੇ: ਲਿਖਾਰੀ ਦਾ ਨਾਮ, ਮ: 1, ਮ: 2, ਮ: 3, ਮ: 4, ਮ: 5 ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਭਗਤ ਜਨ, ਇਸਦੇ ਅੰਕਾਂ ਦੀ ਲਿਖਣ ਵਿਧੀ, ਇਕ ਗੱਲ ਨੂੰ ਇਕ ਅੰਕ ਵਿਚ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਹੜੇ ਰਾਗ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਹਨ ਉਹ ਇਸ ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜੋ ਰਾਗ ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ ਉਹ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਦਰਜ ਨਹੀਂ,  ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਿਸਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ:
ਕੁੱਝ ਬੀੜਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਤੇ ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ “ ਏਹੁ ਭੋਗ ਸਿਰੀ ਆਦਿ ਗਿਰੰਥ ਜੀ ਹੈ” ਅਗਲਾ ਪੰਨਾ ਖਾਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਪੰਨੇ ਤੇ ਰਾਗਮਾਲਾ ਲਿਖੀ ਹੈ।
ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਿਚ ਅਗਲੇ ਦਸ ਰਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਹਨ: ਮਾਝ, ਬਿਹਾਗੜਾ, ਵਡਹੰਸ, ਜੈਤਸਰੀ, ਰਾਮਕਲੀ, ਮਾਲੀ ਗਉੜਾ, ਤੁਖਾਰੀ, ਪ੍ਰਭਾਤੀ, ਜੈਜਾਵੰਤੀ ਤੇ ਨਟ ਨਾਰਾਇਣ। ਹੋਰਨਾਂ ਰਾਗਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਗਉਣ ਵਾਲੇ ਛੇ ਰਾਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਰਾਗ ਭੋਪਾਲੀ, ਬਿਭਾਸ ਅਤੇ ਕਾਫੀ ਵੀ ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਵਰਨਣ ਕੀਤੇ ਰਾਗਾਂ ਵਿਚੋਂ 59 ਰਾਗ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹਨ।
“ ਏਹ ਆਲਮ ਕਵੀ ਨੇ ਮਾਧਵਨਲ ਕੇ ਗਾਇਨ ਦਾ ਗ੍ਰੰਥ ਬਨਾਯਾ ਹੈ। ਉਸ ਮੇ ਏ ਲਿਖ ਦਈ ਹੈ। ਊਹਾ ਤੇ ਈਹਾ ਲਿਖ ਦਈ ਹੈ” ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪ੍ਰਯਾਯ ਅਤੇ ਕੋਸ਼- ਸ਼ਾਨ ਪੰਨਾ :-38। ਇਹ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਪਰੋਫੈਸਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ।
ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਿਚ ਭੈਰਵ, ਮਾਲਕਉਸਕ, ਹਿੰਡੋਲ, ਦੀਪਕ, ਸਿਰੀਰਾਗ ਅਤੇ ਮੇਘ ਰਾਗਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ ਪਰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਛੇ ਰਾਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਰਾਗ ਮਾਲਕਉਸਕ, ਦੀਪਕ ਤੇ ਮੇਘ ਰਾਗ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਰਾਗ ਹਿੰਡੋਲ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿਚ ਗਾਉਣ ਲਈ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਕਿਧਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਰਾਗ ਬਸੰਤ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ‘ਬਸੰਤ ਹਿੰਡੋਲ’ ਗਾਉਣ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਜਰੂਰ ਹੈ।
ਰਾਗਮਾਲਾ ਗਉੜੀ, ਗੂਜਰੀ, ਧਨਾਸਰੀ, ਸੋਰਿਠ ਆਦਿ ਨੂੰ ਰਾਗਣੀਆਂ ਕਹਿ ਕੇ ਪੁਕਾਰਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਸਭ ਰਾਗਾਂ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਰਾਗ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਰਾਗਮਾਲਾ ਗੁਰੂ ਆਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਗ ਨੂੰ ਰਾਗਣੀ ਦਾ ਦਰਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ।   
ਮਾਧਵਨਲ ਮੁਸਲਮਾਨ ਕਿਵੇਂ ਬਣਿਆ?
ਕਨਕ ਛੜੀ ਸੀ ਕਾਮਨੀ ਕਾਹੇ ਕੋ ਕਟ ਛੀਨ।
ਕਟ ਕੋ ਕੰਚਨ ਕਾਟ ਵਿਧੀ, ਕੁਚਨ ਮੱਧ ਧਰ ਦੀਨ॥
1.    ਮਾਝ, 2. ਬਿਹਾਗੜਾ, 3. ਵਡਹੰਸ, 4.  ਜੈਤਸਰੀ, 5. ਰਾਮਕਲੀ, 6. ਮਾਲੀ ਗਉੜਾ, 7. ਤੁਖਾਰੀ, 8. ਪ੍ਰਭਾਤੀ,
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਰਾਗ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਹੁਟੀ ਤੇ ਪੁੱਤਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰਾਗਮਾਲਾ ਇਸ ਪੱਖੋ ਵੀ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਤ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੀ। ਰਾਗਮਾਲਾ ਭੈਰਵ ਰਾਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਥਮ ਰਾਗ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸਿਰੀ ਰਾਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਥਮ ਰਾਗ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਪੂਰੀ ਰਾਗਮਾਲਾ ਦੇ ਕੁੱਲ 179 ਬੰਦ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ 5 ਬੰਦ 34-38 ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਜਿਹੜੀ ਅਸਲ ਰਾਗਮਾਲਾ ਹੈ ਉਸਦੇ ਕਾਫੀ ਅੱਖਰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿਚ ਲਿਖਣ ਸਮੇਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਪੁਨਿਆਕੀ- ਪੁਨਿਆ ਕੀ, ਪੁਨਿ-ਪੁਨ, ਬੰਗਾਲਮ-ਬੰਗਾਲਾ, ਪਾਤ੍ਰ-ਪ੍ਰਾਤਿ, ਪਾਚਉ-ਪਾਂਚੋ, ਗੋਂਡਕਰੀ ਅਰੁ- ਗੌਡ, ਮਾਲ ਰਾਗ ਕਉਸਕ-ਮਾਲ ਕੌਸ ਰਾਗ, ਪ੍ਰਬਲਚੰਡ- ਪ੍ਰਬਲ ਚੰਦ, ਖਉਖਟ- ਕੌਖਟ, ਅਸਟ ਮਾਲਕਉਸਕ ਸੰਗਿ ਲਾਏ- ਮਾਲ ਕੌਸ ਰਾਗ ਸੰਗ ਲਾਏ, ਪੰਚ- ਪਾਂਚ, ਉਠਹਿ-ਉਠੈ, ਗਾਇਨ ਤਾਰ ਮਿਲਾਵਹੀ- ਗਾਵਹਿ ਤਾਲਿ ਮਿਲਾੲਕੈ, ਸੰਦੂਰ-ਸਿੰਧੂਰ, ਪਾਂਚਉ-ਪਾਂਚੋਂ, ਚੰਦ੍ਰਬਿੰਬ ਮੰਗਲਨ-ਚੰਦ੍ਰ ਬਿੰਬ ਮੰਗਲਨਿ, ਸਰਸਬਾਨ ਅਉ- ਪੰਚ ਬਾਨ ਯਉ, ਮੈ-ਉਨ, ਪੁਨਿ-ਪੁਨ, ਕਾਲੰਕਾ-ਕਾਲਿੰਗਾ, ਚੰਪਕ-ਪੰਚਨ, ਗਉਰਾ- ਗੌਰਾ, ਬੈਰਾਰੀ-ਬੈਰਾਟੀ, ਗਵਰੀ-ਗੌਰੀ, ਤਿਹ-ਪੁਨ, ਸਿਉ-ਸੰਗ, ਸਾਲੂ ਸਾਰਗ ਸਾਗਰਾ-ਮਾਲਵ ਸਾਰੰਗ ਸਾਗਰਾ, ਅਸਟ-ਆਠ, ਗੋਂਡ-ਗੌਡ, ਊਚੈ ਸੁਰਿ-ਊਚੇ ਸੁਰ, ਸੂਹਉ-ਸੂਹਵਿ, ਬੈਰਾਧਰ- ਬੈਰਾਟੀ, ਜਬਲੀਧਰ ਨਟ ਅਉ ਜਲਧਾਰਾ-ਜਲਧਰ ਅਉ ਨਟ ਜਬਲੀ ਧਾਰਾ, ਉਨਿ ਗਾਏ-ਉਨ ਮਿਲ ਕਹੇ, ਅਠਾਰਹ-ਆਠਾਰਹਿ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਉਨਿ ਗਾਏ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ‘ਉਨ ਮਿਲ ਕਹੇ’ ਅਸਲ ਲਿਖਤ ਵਿਚ ਹੈ। ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਕੀ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੈ। ਪਾਠਕ ਜਨ ਆਪ ਹੋਰ ਵੀ ਗਲਤੀਆਂ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਦਸ ਮੰਨੇ-ਪ੍ਰਮੰਨੇ ਵਿਦਵਾਨ ਇਕ ਮੱਤ ਹਨ ਕਿ ਆਲਮ, ਅਕਬਰ ਦਾ ਸਮਕਾਲੀ ਸੀ। “ਮਾਧਵਨਲ ਕਾਮਕੰਦਲਾ” ਗ੍ਰੰਥ ਉਸਨੇ 991 ਹਿਜਰੀ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ। ਰਾਗਮਾਲਾ “ਮਾਧਵਨਲ ਕਾਮਕੰਦਲਾ” ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚੋਂ ਸਿਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਆਈ। ਇਹ ਬੜੀ ਮੰਦ ਭਾਗੀ ਘਟਨਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਇਕ ਪਵਿਤ੍ਰ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ ਤੇ ਮਾਧਵ ਨਲ ਕਾਮ ਕੰਦਲਾ (ਕ੍ਰਿਤ ਕਵੀ ਆਲਮ)ਇਹ ਇਕ ਅਸ਼ਲੀਲ ਕਵਿਤਾ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਗ੍ਰੰਥ। ਇਸਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਲਈ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ “ਮੁੰਦਾਵਣੀ” ਦਾ ਅਖੀਰ ਤੇ ਲੱਗਾ ਬਾਹਰਲਾ ਪੱਤਰਾ ਦੇਖੋ।
ਰਾਗਮਾਲਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ? ਰਾਗਮਾਲਾ ਰਾਗਾਂ ਦਾ ਤੱਤਕਰਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ? ਰਾਗਮਾਲਾ ਕਿਥੋਂ ਆਈ ਅਤੇ ਕਿਸ ਨੇ ਅਸਲੀ ਰਾਗਮਾਲਾ ਢੂੰਡੀ? ਵਿਦਵਾਨਾਂ; ਜਿਵੇਂ ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ, ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਰੀਸਰਚ ਸਕਾਲਰ ਭਾਈ ਸਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ੋਕ, ਹੋਰਾਂ ਦਾ ਰਾਗਮਾਲਾ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਹਿਣਾ ਹੈ।
ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਪੰਨਾ 1028 ਤੇ ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਜੀ ਨੇ ਰਾਗਮਾਲਾ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਕਸ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
6 ਰਾਗ- ਹਰ ਰਾਗ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਪੰਜ ਵਹੁਟੀਆਂ ਮਤਲਬ ਰਾਗਨੀਆਂ- ਅੱਠ-ਅੱਠ ਪੁੱਤਰ ਦੱਸੇ ਹਨ। ਕੁੱਲ 84 ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਰਾਗਮਾਲਾ ਬਾਰੇ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਦਸ ਸਕਾਲਰਾਂ ਦੇ ਵੀਚਾਰ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਮੰਦਭਾਗੀ ਘਟਨਾ ਹੈ ਇਹ ਸ਼ੀਰਸ਼ਕ ਪ੍ਰੇਮਾ ਖਿਆਨ  ਸਿੱਖੋਂ ਕਿ ਮਹਨਾ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥ, “ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ” ਦਾ ਹਿਸਾ ਬਣਾ ਦੀਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮੁੰਦਾਵਣੀ: ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਾਲੇ
ਮਾਧਵ ਨਲ ਕਾਮ ਕੰਦਲਾ ਕ੍ਰਿਤ ਕਵੀ ਆਲਮ ਤੇ ਰਾਗਮਾਲਾ ਪੜ੍ਹਚੋਲ ਸਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ੋਕ
ਭਾਈ ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘ , ਅਖੰਡ ਕੀਰਤਨੀਏ ਜੱਥੇ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕਿ ਮੇਰੇ ਜੱਥੇ ਦਾ ਕੋਈ ਸਿੰਘ ਰਾਗਮਾਲਾ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਭੋਗ ਨਹੀਂ ਪਾਏਗਾ ਪਰ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਪੰਨਾ 925 ਤੋਂ 929 ਤਕ ਇਹੀ ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਚ੍ਰਿਤਰ 91 ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਖੰਡ ਕੀਰਤਨੀਏ ਜੱਥੇ ਵਾਲੇ, ਪਹਿਲੀ ਮਨੌਤ ਦੇ ਉਲਟ, ਮੰਨਦੇ ਹਨ।
21 ਜੁਲਾਈ 1925 ਨੂੰ 101 ਅਖੰਡਪਾਠ ਜੈਤੋ ਗੰਗਸਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸਭ ਦਾ ਭੋਗ ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਤੇ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਭਾਇ ਰਣਜੋਧ ਸਿੰਘ ਦਰਦੀ, ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਰਾਗੀ ਪੱਤੋ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ ਵਿਯੋਗੀ ਧੱਲੇਕੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਸ਼੍ਰੋ. ਗੁ. ਪ੍ਰ. ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ ਕੇ ਖਬਰਦਾਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿਧਰੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਰਾਗਮਾਲਾ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਾ ਮੰਨ ਲਈ ਜਾਵੇ, ਭੋਗ ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਤੇ ਹੀ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ।
ਪੰਨਾ 137; ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਫਰਕ।
1938 ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਐਡੀਸ਼ਨ ‘ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਯਾਦਾ’ ਭੋਗ ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ। 1945-46 ਵਿਚ ਚੁੱਪ-ਚਪੀਤੇ ਹੀ ਇਹ ਬਦਲ ਕੇ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਭੋਗ ਸਥਾਨਕ ਸਥਿਤੀ ਮੁਤਾਬਕ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ।
ਭਾਈ ਬੰਨੋ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਝੂਠੀ ਹੈ। ਭਾਂਦ੍ਰੋਂ ਸੁਦੀ ਏਕਮ ਨੂੰ ਲਿਖ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਵਦੀ ਏਕਮ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼। 15 ਦਿਨ ਲਾਹੌਰ ਜਾਣਾ, ਬੀੜ ਬੰਨਣੀ ਤੇ ਫਿਰ ਵਾਪਸ ਆਉਣਾ ਤੇ ਨਕਲ ਕਰਨੀ। ਅਸੰਭਵ? ਕੀ ਲਾਹੌਰ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਭੇਜਣਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੀ। ਨਹੀਂ।
ਰਾਗਮਾਲਾ ਦੀ ਬਣਤਰ ਕਰਕੇ, ਇਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਉਸਤੱਤ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਇਸ਼ਕ-ਮਸ਼ੂਕੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਤ ਨਹੀਂ।
ਹੀਰ ਰੂਹ ਤੇ ਚਾਕ ਕਲਬੂਤ ਜਾਣੋ ਬਾਲ ਨਾਥ ਇਹ ਪੀਰ ਸਦਾਇਆ ਈ।
ਇਹ ਰੂਹ ਕਲਬੂਤ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸਾਰਾ ਨਾਲ ਅਕਲ ਦੇ ਮੇਲ ਮਲਾਇਆ ਈ।
ਵਾਰਸ਼ ਸਾਹ ਮੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਕਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੱਸਾ ਜੋੜ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸੁਣਾਇਆ ਈ।
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ # +1 647 966 3132

ਅੱਜ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਚੋ ਸੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰੂੰਗਾ। ਦੋ ਕੁ ਹਫਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਸੱਜਣ ਦਾ ਸਰੀ ਬੀ.ਸੀ. ਤੋਂ ਫੂਨ ਆਇਆ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਕੈਨੇਡਾ ਵਲੋਂ ਛਾਪੇ ਜਾਂਦੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀਆਂ, ਜਿਤਨੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਭੇਜ ਦਿਓ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਏਅਰਪੋਰਟ ਰੋਡ ਅਤੇ ਮੇਫੀਲਡ ਰੋਡ ਦੇ ਕੋਲ ਜਿਹੜੇ ਟਰੱਕ ਪਾਰਕਿੰਗ ਲਈ ਦੋ ਥਾਂਵਾਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਫਲਾਣੀ ਥਾਂ ਵਿਚ ਟਰੇਲਰ ਨੰਬਰ 720 ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਰੱਖ ਦਿਓ, ਉਹ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਹ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਪਹੁੰਚਦੇ ਕਰ ਦੇਣਗੇ। ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਕੋਈ ਨੌਂ ਕੁ ਵਜੇ ਮੈਂ ਸਕਿਉਰਟੀ ਤੇ ਤੈਨਾਤ ਦੋ ਸਰਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਾਨ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਾਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਇਕ ਇਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਮੈਂ 2002 ਤੋਂ ਇਸ ਅਖੋਤੀ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਬਾਰੇ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਸਾਧਾਂ ਅਤੇ ਜੱਥੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ‘ਪਓੜ’ ਚੁਕਾਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ “ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮੇਰੇ ਲਈ ਰੱਬ ਹਨ ਤੇ ਜੋ ਕੁੱਝ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਲਈ ਹੈ ਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ”। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਤਾਂ ਦੱਸੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਕਦੋਂ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਕਦੋਂ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੋਇਆ’ ਜਵਾਬ ਸੀ ਇਹ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਪਤ ਨਹੀਂ ਪਰ ਮੈਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਰੱਬ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਭਗਵਾਨ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਅਗਲਾ ਸਵਾਲ ਸੀ ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਕਈ ਸਾਰੇ ਰੱਬ ਹਨ ਜੋ ਜੰਮੇ ਵੀ ਤੇ ਮਰੇ ਵੀ ਪਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਰੱਬ;
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਰਾ ਸਦਾ ਸਦਾ ਨਾ ਆਵੈ ਨਾ ਜਾਇ ॥
ਓਹੁ ਅਬਿਨਾਸੀ ਪੁਰਖੁ ਹੈ ਸਭ ਮਹਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥੧੩॥ ਪੰਨਾ 759, ਮ:4 ॥
ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸਿਰਦਾਰ ਸ਼ਕਲ ਵਾਲਾ ਹੋਰ ਉੱਚੀ ਉੱਚੀ ਕੂਕਣ ਲੱਗਾ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਕਿਹਾ ਪਹਿਲਾਂ ਬੋਲਣ ਦੀ ਤਮੀਜ਼ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਲਓ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਬਣਾਈ ਜਾਣਾ। ਕੁੱਝ ਤਾਂ ਸੋਚੋ! ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਆਰੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁੱਖਾਂ ਹਰੀਆਂ ਕਰਦਾ, ਚੋਹਲ-ਮੋਹਲ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਨੰਗੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਦਾਨ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕਪੜੇ ਚੋਰੀ ਕਰਕੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਤੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਭਗਵਾਨ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹਨ? ਬਸ ਫਿਰ ਲੜਾਈ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਇਆ ਤੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਟਰੇਲਰ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਨੂੰ ਤੁਰਦਾ ਬਣਿਆ। ਜੇਕਰ ਐਹੋ-ਜਿਹੇ ਲੋਕ ਸਿੱਖ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ ਨੂੰ ਵੀ ਐਹੋ-ਜਿਹੇ ਹੀ ਬਣਾਉਣਗੇ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਗਰਕੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ ਹਾਂ?
ਪਿਛਲੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਸਵਾ ਕੇ ਅਠ ਵਜੇ ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੱਸ ਸਟੈਂਡ ਤੇ ਤਿੰਨ ਲੜਕੀਆਂ ਖੜੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਘਰੋਂ ਕੰਮ ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਨਿਕਲਿਆ। ਮੈਂ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਦੀ ਡਿੱਗੀ ਵਿਚੋਂ ਤਿੰਨ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਕੱਢੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜਾਉਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਨੇ ਤਾਂ ਇਕ ਹੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਕ ਹੀ ਕਾਫੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਤੀਜੀ ਲੜਕੀ, ਜੋ ਦੋਮਾਲੇ ਵਾਲੀ ਅੰਸ-ਬੰਸ ਹੈ, ਨੂੰ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹਾ; ਬੀਬਾ ਜੀ ਇਹ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਜੱਥੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ, ਐਵੇਂ ਹੀ ਟਾਹਰਾਂ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ 2002 ਤੋਂ ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਪੜ੍ਹ ਕੇ, ਸਮਝ ਕੇ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਲੈ ਲਵੋ। ਉਹ ਲੜਕੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ ਜੀ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਤੇ ਪੂਰਨ ਭਰੋਸਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ, ਬੀਬਾ ਜੀ! ਕੀ ਤੂੰ ਇਹ ਦੱਸ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ-ਕੀ, ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ  ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਇਸੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਤਾਂ ਪਹਿਲੇ ਸਰਦਾਰ ਕੋਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ , ਜੋ ਉਲਟੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਾਂਗ ਸੰਘ ਪਾੜ-ਪਾੜ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਗੁਰੂ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਹਵਾ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰੀ ਲੜਕੀ ਨੇ ਤਾਂ ਕੀ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਸੀ। ਜੀ ਮੈਂ ਇਸਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਨਿੱਤ ਪਾਠ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਤੂੰ ਨਿੱਤ ਪਾਠ ਕਰਦੀ ਹੈਂ ਤਾਂ ਇਹ ਦੱਸ ਕਿ ਚੌਪਈ ਵਿਚ ਆਇਆ ਲਫਜ਼, “ਹੂਜੋ” ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ ਹੈ। ਐਨੇ ਨੂੰ ਬੱਸ ਆ ਗਈ ਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਛੁਡਾ ਡਾਲਰ ਕਮਾਉਣ ਚਲੀ ਗਈ।
ਜੂਨ 2023 ਕਿਸੇ ਦਿਨ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਭੈਣ, ਜੋ ਸਾਹੂਵਾਲ, ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਾਣਜੇ ਨੂੰ ਸੈਰ ਕਰਨ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤੇ ਜਦੋਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਘਰੋਂ ਨਿਕਲੇ ਤਾਂ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਨੇ ਮੇਰੇ ਪੈਰ ਅੱਗੇ ਚੱਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਲਏ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਭਾਣਜੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਬਈ ਤੂੰ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਚੱਲ ਤੇ ਮੈਂ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦੇ ਭਾਈ ਜੀ, ਜੋ “ਜਾਪੁ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ” ਵਾਲਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ। ਅੱਗੇ ਗਿਆ ਤਾਂ ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਪੰਜਾਬਣਾਂ, ਚੰਗੇ ਸੂਟ ਪਾਈ, ਬਾਹਰ ਝਾੜੂ ਲਾਈ ਜਾਣ। ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਕਹਿੰਦੀਆਂ ਕਿ ਜੀ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੀਆ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਜੀ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਝਾੜੂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਨਹੀਂ ਲਾਉਂਦੀਆਂ? ਜਵਾਬ ਸੀ ਜੀ ਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਾਂ ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਏਹੀ ਪਤਾ ਹੈ। ਮੈਂ  ਕਿਹਾ ਜੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਫੁਰਮਾਣ ਹੈ;
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਸਫਲ ਹੈ ਜੇ ਕੋ ਕਰੇ ਚਿਤੁ ਲਾਇ॥
ਨਾਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਪਾਈਐ ਅਚਿੰਤ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ॥ ਪੰਨਾ 552, ਮ:3॥
ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਆ ਕੇ ਕਦੀ ਮਨ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਕਰਿਆ ਕਰੋ? ਸੇਵਾ ਚਿੱਤ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਹੈ, ਭਾਵ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਆ ਕੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਰੋ, ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ  ਨਾਮ, ਜੋ ਸੱਚ ਹੈ, ਵੱਸ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਐਨੇ ਨੂੰ ਭਾਈ ਜੀ ਆਪਣੇ ਕਰਮ ਕਾਂਢ ਤੋਂ ਵਿਹਲਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਸਵਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜਿਸ ਬਾਣੀ ਦਾ ਤੁਸੀਂ ਅੱਜ ਪਾਠ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੱਜਣਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਉਹ ਬਾਣੀ ਕਿਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚੋਂ ਹੈ ਤੇ ਕਿਸ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੈ? ਭਾਈ ਜੀ ਏਹੀ ਕਹੀ ਜਾਣ, ਜੀ ਮੈਂ ਤਾਂ ਪਾਠ ਕਰਕੇ ਸੁਣਾਇਆ ਹੈ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਪਾਠ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਬਸ ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ ਉਹ ਪੰਜ ਛੇ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰ, ਸਣੇ ਮੇਰੇ ਆਪਣੇ ਭੈਣੋਈਏ ਦੇ ਮੇਰੇ ਗਲ ਪੈ ਗਏ ਕਿ ਤੁੰ ਸਾਡਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਬੰਦ ਕਰਾਉਣਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਭੈਣੋਈਏ ਨਾਲ ਪਿਛਲੇ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਦੀ ਵੀ ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਚੱਲੀ ਅੱਜ ਉਹ ਵੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ। ਐਸੇ ਹਨ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀ ਜੋ ਸਿੱਖੀ ਤੋਂ ਕੋਰੇ ਹਨ।
ਪੰਜ-ਸੱਤ ਕੁ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਰਦਾਰ ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਦਾ ਇਕ ਲੇਖ ਕਿਸੇ ਅਖਬਾਰ ਵਿਚ ਛਪਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ ਅਸੀਂ ਉਸਦਾ ਸਿਰ ਲਾਹ ਦਿਆਂਗੇ’। ਮੈਂ ਜਵਾਬੀ ਲੇਖ ਲਿਖ ਕੇ ਸੋਸ਼ਿਲ ਮੀਡੀਏ ਤੇ ਪਾਇਆ ਪਰ ਅੱਜ ਤਕ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਆਹ ਕਥਾਵਾਚਿਕ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲਦੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਿੱਖ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਕੀ ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਦੀ ਵੀਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਉਲਟ ਤਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ?
ਅੱਜ ਤੋਂ ਕੋਈ ਦਸ ਕੁ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਜੱਥੇਦਾਰ ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਪਟਨੇ ਵਾਲਾ ਰਾਚਿਸਟਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਰਾਚਿਸਟਰ ਵਾਲੇ ਭਲਵਾਨ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫੂਨ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਅਸੀਂ ਉਸ ਥਾਂ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਉਣਾ ਸੀ। ਕੈਮਰਾ ਅਸੀਂ ਰੀਕਾਰਡਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫਿਟ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਪਰ ਫਰਜ਼ੀ ਤੌਰ ਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਪੁੱਛ ਲਿਆ ਕਿ ਰੀਕਾਰਡਿੰਗ ਕਰ ਲਈਏ। ਉਸ ਦੀ ਨਾਂਹ ਨੁਕਰ ਦਾ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕੈਮਰਾ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜੱਥੇਦਾਰ ਨੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਸਾਫ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਸੀਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਦਾ ਅੱਖਰ ਅੱਖਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ, ਸਾਡੇ ਕਿਸੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਤਾਂ ਦਿਓ? ਸਾਡੀ ਇਸ ਵਾਰਤਾ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਸਿੰਘ ਸਭਾਕੈਨੇਡਾਡਾਟ ਕਾਮ ਤੇ ਜਾ ਕੇ  ਪਟਨੇ ਵਾਲੇ ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਯਾ ਯੂ ਟਿਊਬ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਅੱਜ ਵੀ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ ਯੂ ਟਿਊਬ ਤੇ ਲੱਭੋ ਤੇ ਦੇਖੋ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਿੱਥੋਂ ਤਕ ਗਿਰੇ ਹੋਏ ਲੋਕ ਹਨ। ਅੱਜ ਵਾਲੇ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦਾ ਜੱਥੇਦਾਰ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੋਕ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਜੱਥੇਦਾਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੇ ਕਿਸੇ ਮੌਲਵੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ‘ਕੁਰਾਨ ਏ ਸ਼ਰੀਫ’, ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਧਾਰਮਕ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਤਰਜ਼ਮਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਤਾਂ ‘ਕੁਰਾਨ’ ਨੂੰ ‘ਕੁਰਆਨ’ ਹੀ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਤਰਜ਼ਮੇ ਵਿਚ ਕੀ ਚੰਦ ਚਾੜ੍ਹਿਆ ਹੋਵੇਗਾ? ਜੱਥੇਦਾਰ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ, ਭੰਗਪੀਣੇ ਵੇਦਾਂਤੀ ਅਤੇ ਕੁੜੀ ਮਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਾਰੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੇਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਏਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਬਾਹਰੀ ਦਿੱਖ ਵਾਲੇ ਸਿਰਦਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਨਾ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਨਪੜ੍ਹ ਸਿੱਖ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਦਾਹੜੀ ਅਤੇ ਕੇਸ ਕੱਟੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਬੜੀ ਪਰਬਲ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਯਾਰਡ ਵਿਚ, ਸਾਡੀ ਪਾਰਕਿੰਗ ਦੇ ਬਿਲਕੁੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕ ਸਿਰਦਾਰ ਜੀ ਲੋਕਲ ਡਲਿਵਰੀਆਂ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੋ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਕੁ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਦਿੱਤੇ। ਦੋ-ਚਾਰ ਹਫਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਸਾਰਾ ਸਮਾਨ ਇਕ ਲਿਫਾਫੇ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਕੀ ਗਲਤ ਹੈ ਤਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਜੀ ਮੈਂ ਤਾਂ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸਮਕੀਨ ਤੇ ਭਾਈ ਪਿੰਦਰਪਾਲ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਹੀ ਮੈਂ ਉਸ ਨਾਲ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਮਸਕੀਨ ਦੀ, ਅਸਮਾਨ ਵਿਚ ਰੂਹਾਂ ਉਡੀਆਂ ਫਿਰਦੀਆਂ ਹਨ ਚੰਗੀ ਰੂਹ ਚੰਗੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਤੇ ਮਾੜੀ ਰੂਹ ਮਾੜੀ ਕੁੱਖ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਉਸ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੀਬੀ ਭਾਨੀ ਜੀ ਦੀ ਉਸੇ ‘ਕੁੱਖ’ ਵਿਚੋਂ ਪਿਰਥੀ ਚੰਦ, ਮਹਾਂਦੇਵ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ, ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਹੀਦ, ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਸੋਚਾਂ ਵਿਚ ਪੈ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ‘ਕੁੱਖ’ ਦਾ ਕੀ ਕਸੂਰ ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਕ ਦੋਮਾਲਾਧਾਰੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਕੰਪਨੀ ਵਿਚ ਟਰੱਕ ਚਾਲਉਂਦਾ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਇਕ ਖਾਲਸਾ ਅਖਬਾਰ ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ’ ਬਾਰੇ ਦੇ ਬੈਠਾ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੋਰ ਖਾਲਸਾ ਅਖਬਾਰ ਦੇਵਾਂ ਤਾਂ ਜਵਾਬ ਮਿਲਿਆ ਜੀ ਇਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਸਾਡੀ ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ। ਧੰਨਵਾਦ।
ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਚੁਕਿਆ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੇਲਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਡਿਤ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਬਚਾਓ ਲਈ ਆ ਕੇ ਫਰਿਯਾਦ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤੇ ਹੁਣ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਸੁਖੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਪੰਡਿਤ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਫਰਿਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਕਿ ;
ਕਹਤ ਸੁਨਤ ਕਿਛੁ ਸਾਂਤਿ ਨ ਉਪਜਤ ਬਿਨੁ ਬਿਸਾਸ ਕਿਆ ਸੇਖਾਂ ॥
ਪ੍ਰਭੂ ਤਿਆਗਿ ਆਨ ਜੋ ਚਾਹਤ ਤਾ ਕੈ ਮੁਖਿ ਲਾਗੈ ਕਾਲੇਖਾ ॥੧॥ ਪੰਨਾ 1221, ਮ:5 ॥
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁੱਝ ਕੌੜੇ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਮਿੱਠੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਮੇਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਹਰ ਰੋਜ ਵਾਪਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਗੱਲ ਹੱਥੋ-ਪਾਈ ਤਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾ ਕੇ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਈਦਾ ਹੈ। ਧੰਨਵਾਦ ਸਿੱਖ ਪੰਥੀਆਂ ਦਾ।
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ

ਮੈਂ ਇਹ ਸਵਾਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਦਮਦਮਾ, ਗੁਰੂ ਕੀ ਕਾਸ਼ੀ, ਸਾਬੋ ਕੀ ਤਲਵੰਡੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੀੜ ਸੰਪੂਰਣ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਇਸ ਦਿਨ, 30 ਅਗਸਤ, ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਅਧੂਰੇ ਸਨ? ਨਹੀਂ। ਕਿਉਂ? ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ‘ਚ ਕੋਈ ਇਤਹਾਸਕ ਵਰਨਣ ਨਹੀਂ ਯਾ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਕੋਈ ਇਤਹਾਸਕ ਗ੍ਰੰਥ ਨਹੀਂ ਜੋ ਸਮੇਂ ਯਾ ਕਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜੇ ਕੋਈ ਘਟਨਾ ਕਰਮ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਅਧੂਰਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਾਂਗਰ ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਜੰਗ ਯਾ ਯੁੱਧ ਦਾ ਵਰਨਣ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕਿ ਜੇ ਕਰ ਅੱਧੀਆਂ ਸੁਣੀਆਂ ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਚੱਲੇਗਾ ਕਿ ਅੱਗੇ ਕੀ ਹੋਇਆ? ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇਕ ਇਕ ਸਲੋਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਹੈ ਤੇ ਪੂਰਾ ਪੂਰਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ‘ਕਿਤਾਬ’ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:
“ਆਸਾ ਹਥਿ, ਕਿਤਾਬ ਕਛਿ, ਕੂਜਾ ਬਾਂਗ ਮੁਸੱਲਾ ਧਾਰੀ। ਵਾਰ 1, ਪਉੜੀ 32॥
 ਪੁਛਿਨ ਫੋਲਿ ਕਿਤਾਬ ਨੋ ਹਿੰਦੂ ਵਡਾ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨੋਈ? ਵਾਰ 1, ਪੳੜਿੀ 33॥”
ਤਾਂ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਸੱਚ ਪੂਰਾ ਸੀ ਤੇ ਜੇ ਦੂਸਰੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਬਾਣੀ ਨਾਲ ਹੋਰ ਲਿਖੀ ਤਾਂ ਵੀ ਇਹ ਸੱਚ ਪੂਰਾ ਸੀ ਤੇ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਤੀਜੇ, ਚੌਥੇ, ਪੰਜਵੇ ਤੇ ਨੌਂਵੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਹਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਯਾ ਜੋੜਨ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਤਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਵੱਧਣਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜਿਸ ਸੱਚ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਸੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਹੀ ਦੂਸਰੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੂਸਰੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੰਪੂਰਨ ਸੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸੰਪੂਰਨ ਸੱਚ ਦਾ ਹੀ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਥਟਣਹਾਰੈ ਥਾਟੁ ਆਪੇ ਹੀ ਥਟਿਆ॥
ਆਪੇ ਪੂਰਾ ਸਾਹੁ ਆਪੇ ਹੀ ਖਟਿਆ॥
ਆਪੇ ਕਰਿ ਪਾਸਾਰੁ ਆਪੇ ਰੰਗ ਰਟਿਆ॥
ਕੁਦਰਤਿ ਕੀਮ ਨ ਪਾਇ ਅਲਖ ਬ੍ਰਹਮਟਿਆ॥ ਪੰਨਾ 957॥
ਸੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਹ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਦਿਵਸ ਦਮਦਮਾ, ਸਾਬੋ ਕੀ ਤਲਵੰਡੀ ਵਿਚ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਮਤਲਬ?
ਗੁਰ ਬਿਲਾਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਅਧੂਰੀ।
‘ਗੁਰ ਬਿਲਾਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ’ ਗ੍ਰੰਥ 1920 ਵਿਚ, ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਮੁੱਖ ਸਿੰਘ , ਗਿਆਨੀ ਦਿੱਤ ਸਿੰਘ, ਗਿਆਨੀ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਦਰਦ, ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਆਦਿ, ਗੁਰਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬਾਨ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਨਾ ਬੰਦ ਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੇਦਾਂਤੀ ਦੀ ਬਦਨੀਤੀ, ਲੋਭੀ, ਲਾਲਚੀ ਅਤੇ ਹੰਕਾਰੀ ਨੀਤੀ ਕਰਕੇ ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਫਿਰ ਤੋਂ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਇਹ ਸੂਚਨਾ ਅਧਿਆਇ 8 ਪੰਨਾ 244-245 ਤੇ ਦਰਜ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਉਚਾਰਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਮਦਮਾ, ਗੁਰੂ ਕੀ ਕਾਸ਼ੀ, ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ, ਵਿਖੇ ਦਰਜ ਕੀਤੀ।
ਤਹਾਂ ਆਦਿ ਗੁਰੁ ਗ੍ਰਿੰਥ ਉਚਾਰੋ।
ਨਵਮ ਗੁਰੂ ਬਾਨੀ ਸੰਗਿ ਧਾਰੋਂ।
ੳਣਸਠ ਸਬਦ ਸਲੋਕ ਸਤਵੰਜਾ।
ਪੜੈ ਵੈਰਾਗ ਲਹੈ ਹਤ ਡੰਝਾ।
ਦਮਦਮਾ ਕਾਸ਼ੀ ਸਮ ਦੁਖ ਖੋਵੈ।
ਬਹੁ ਬੁਧਿ ਸੁਧ ਲਿਖਾਰੀ ਹੋਵੈਂ।
ਬੀੜ ਦਮਦਮੀ ਜਗਿ ਪ੍ਰਗਟਾਵੈ।
ਪੜੈ ਲਿਖੈ ਸੋ ਜਨਮ ਨ ਆਵੈ॥419॥
ਇਹ ਦਲੀਲ ਕਸਵੱਟੀ ਤੇ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਉਤਰਦੀ।
ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਦੇ ਪੰਨਾ 99 ਦੂਜੇ ਕਾਲਮ ਵਿਚ ‘ਆਦਿ ਗੁਰ’ ਦੇ ਮਤਲਬ ਕਰਦੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ, ਸਲੋਕੁ॥ ਆਦਿ ਗੁਰਏ ਨਮਹ॥ ਜੁਗਾਦਿ ਗੁਰਏ ਨਮਹ॥ ਸਤਿਗੁਰਏ ਨਮਹ॥ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰਦੇਵਏ ਨਮਹ॥ 1॥ ਪੰਨਾ 262॥ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ॥
ਭਾਈ ਕਾਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਮੁਤਾਬਕ ਜੇ ਆਦਿ ਦਾ ਮਤਲਬ ਪਹਿਲਾ ਗੁਰੂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਈਏ ਤਾਂ ਮਤਲਬ ਏਹੀ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਗੁਰੂ ਹੋਰ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਨੌਂ ਗੁਰੂ ਹੋਰ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਆਦਿ ਦਾ ਮਤਲਬ ਪਹਿਲਾ ਕਰਨਾ ਠੀਕ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿਚ;
ਪੋਥੀ ਪਰਮੇਸਰ ਕਾ ਥਾਨੁ॥
ਸਾਧ ਸੰਗਿ ਗਾਵਹਿ ਗੁਣ ਗੋਬਿੰਦ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੁ॥1॥ ਰਹਾਉ॥ਪੰਨਾ 1226,ਮ:5॥
ਪੋਥੀ ਤੋਂ ਅਗਲਾ ਪੜਾ ਆਦਿ ਬੀੜ ਲਿਖਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਵਾਸਤੇ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ’ ਤੋਂ ਸਿਵਾਏ ਹੋਰ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤੇ ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪ ਇਹ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਵੀ ਸੱਦਾ ਆਪ ਹੀ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ।
ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਦੇ ਪੰਨਾ 101 ਮੁਤਾਬਕ ਦਮਦਮਾ ਅਨੰਦ ਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਨੂੰ ਹੈ। ਉਹ ਅਸਥਾਨ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਵਕਤ ਦਿਵਾਨ ਸਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਨੂੰ ਦਮਦਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੋ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਤਰਜਮਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਤੀਜੀ ਪੋਥੀ ਵਿਚ ਵੀ ਏਹੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਮਦਮਾ ਅਨੰਦ ਪੁਰ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ।
‘ਸਿੱਖ ਰੈਫਰੈਂਸ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ’ ਦੀ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਨੰ:97, ਜੋ 1984 ਵਿਚ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਹੋ ਚੁਕੀ ਹੈ, ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ‘ਦਮਦਮਾ’ ਅਨੰਦ ਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਗੇੜ ਨਾਲ ‘ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ’ ਵਿਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਵਲੋਂ ਵੱਖਰੇਵੇਂ ਨਾਲ ਚੜ੍ਹਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਦਰਜ ਕਰਵਾ ਕੇ  ਇਸ ਕਾਰਜ਼ ਨੂੰ ਮੁਕੰਮਲ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਹੀ ਬੀੜ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਦਮਦਮੀ ਬੀੜ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।
ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਕਾਲਜ਼ ਦੇ ਰਹਿ ਚੁਕੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਭਾਈ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੰਪਾਦਨ ਨਿਰਣੈ’ ਵਿਚ ਜਿਹੜੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ 9 ਬੀੜਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਚ ਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਜਿਉਂਦੀ ਜਾਗਦੀ ਆਤਮਾ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਬਾਣੀ ‘ਦਮਦਮਾ’ ਸਾਬੋ ਕੀ ਤਲਵੰਡੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਦਮਦਮੀ ਬੀੜ ਸੰਪੂਰਨ ਹੋਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਬੀੜਾਂ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰ.ਸਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਲੀ ਉਹ ਬੀੜ, ਲਿਖਣ ਸਮਾਂ ਸੰਨ 1682, ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸ਼ੋਕ ਜੀ ‘ਦਮਦਮੀ ਸਰੂਪ’ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੱਖ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਕਾਲਜ਼ ਦੇ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਪ੍ਰਿੰ. ਭਾਈ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਬਿਬੇਕ-ਬੁੱਧਿ’ ਦੇ ਪੰਨਾ 145 ਤੇ ਕੇਸਗੜ੍ਹ ਸਹਿਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਜੱਥੇਦਾਰ ਸ੍ਰ. ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਅਜਨੋਹਾ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਲਿਖਤੀ ਰਾਇ ਦਰਜ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ‘ਦਮਦਮਾ’ ਅਨੰਦ ਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਹੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ।
‘ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੰਪਾਦਨ ਨਿਰਣੈ’ ਵਿਚੋਂ ਕਾਬਲੇ ਗੌਰ ਤਾਰੀਫ ਗਵਾਹੀਆਂ।
1. ਢਾਕੇ ਵਾਲੀ ਬੀੜ ਜੋ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੋਂ 13 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਮਤ 1732, ਸੰਨ 1675, ਅਗਹਨ 2 (ਹਿੰਦੀ ਕੋਸ਼ ਮੁਤਾਬਕ ਮੱਘਰ ਦਾ ਮਹੀਨਾ) ਵਦੀ 7 ਗ੍ਰੰਥ ਲਿਖਿਆ, ਦਮਦਮਾ ਅਨੰਦ ਪੁਰ ਵਿਚ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈ ਹੈ ‘ਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਥਾਂ ਸਿਰ ਦਰਜ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੰਪਾਦਨ ਨਿਰਣੈ ਪੰਨਾ 202।
2. ਪਿੰਡੀ ਲਾਲਾ (ਗੁਜਰਾਤ) ਵਾਲੀ ਬੀੜ- ਸੂਚੀ ਪੱਤਰ ਸੰਮਤ 1732 ਪੋਹ 23 ਤੇਈਵੇਂ ਪੋਥੀ ਲਿਖ ਪਹੁੰਚੇ। ਖਾਸ ਨੋਟ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬੀੜ ਉਪਰ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਸਖਤ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਸੋਦਰ 5 ਸ਼ਬਦ, ਤੇ ਸੋ ਪੁਰਖ 4 ਸ਼ਬਦ ਅੰਕਿਤ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਅਸਲ ਲਿਖਾਰੀ ਵਲੋਂ ਕੋਈ ਵਾਧੂ ਬਾਣੀ ਅੰਕਿਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧਿ ਪੰਨਾ 134।
3. ਸੂਚੀ ਪਤ੍ਰ ਪੋਥੀ ਕਾ, ਤਤਕਰਾ ਰਾਗਾਂ ਕਾ, ਸੰਮਤ 1735 ਵੈਸਾਖ 13, ਸੰਨ 1678 ਪੋਥੀ ਲਿਖ ਪਹੁੰਚੇ। ਇਸ ਪੋਥੀ ਵਿਚ ਨੌਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵੀ ਦਰਜ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਗਲ ਇਕ ਸਮਾਨ ਹਨ। ਗੁ. ਸੰ. ਨਿਰਣੈ ਪੰਨਾ 202।
ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੇ ਇਕ ਬੀੜ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾ ਕੇ ਉੱਸਦੇ ਕਈ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਉਤਾਰੇ ਕਰਵਾਏ ਤੇ ਮੌਕੇ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਭਾਂਪਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਬੀੜਾਂ ਵੱਖਰੇ ਵੱਖਰੇ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਈਆਂ ਕਿ ਜੇ ਕਰ ਕੁੱਝ ਬੀੜਾਂ ਜਬਤ ਵੀ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਕੁੱਝ ਕੁ ਤਾਂ ਬੱਚ ਸਕਣ। ਉਪਰਲੀਆਂ ਗਵਾਹੀਆਂ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਆਪ ਦਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜਿਹੜੀਆਂ ਬੀੜਾਂ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਗਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਇਕ ਤਰਤੀਬ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜੁੰਮੇ ਲੱਗਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਕੰਮ ਬਾਰੇ ਕਹਾਣੀ ਘੜ ਕੇ ਦਮਦਮਾ ਸਾਬੋ ਕੀ ਤਲਵੰਡੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਬੰਸਾਵਲੀ ਨਾਮਾ ਕੇਸਰ ਸਿੰਘ ਛਿਬਰ ਲਿਖਣ ਸਮਾਂ ਸੰਮਤ 1826 (ਸੰਨ  1769) ਵਿਚ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਬਾਬਾ ਧੀਰਮੱਲ ਜੀ ਤੋਂ ਕਰਤਾਰਪੁਰੀ ਬੀੜ ਦਾ ਕੋਈ ਉਤਾਰਾ ਮੰਗਵਾਇਆ ਯਾ ਨਾ ਮਿਲਣ ਤੇ ਆਪਣੀ ਰਸਨਾ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਉਚਾਰਣ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਜੀ (1822ਈ: ਤੋਂ 1921) ਦੀਆਂ ਉਨੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਅਤੇ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਦੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਦੋ ਪੁਸਤਕਾਂ, “ ਪੰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਤੇ ਤਵਾਰੀਖ ਗੁਰੂ ਖਾਲਸਾ” ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧਿ’ ਦੇ ਪੰਨਾ 132 ਅਤੇ 133 ਤੇ ਇੰਞ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:
1.      ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਮੁਤਾਬਕ, “ਧੀਰਮੱਲ ਉਪਰੋਕਤ ਤਾਹਨੇ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ “ਨਵਾਂ ਪੰਥ ਰਚਿਆ ਹੈ, ਤਿਵੇਂ ‘ਨਵਾਂ ਗ੍ਰੰਥ’ ਰਚ ਲਵੋ। ਪਰ ਦੇਖਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਤਾਂ ਸੰਨ 1699 (ਸੰਮਤ 1756) ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਤਾਹਨਾ ਤਾਂ ਸੰਨ 1677 (ਸੰਮਤ 1733-34) ਵਿਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਪੰਥ ਦੀ ਸਾਜਨਾ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਹੋਈ ਤੇ ਤਾਹਨਾ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਫੇਰ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਦੀਆ ਦੋਵੇਂ ਗੱਲਾਂ, ਤਾਅਨਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੇ ਨਵਾਂ ਪੰਥ ਬਾਅਦ-ਕਿਵੇਂ ਜੁੜੀਆਂ?
ਕਿਉਂਕਿ, ਭੱਟ ਵਹੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕ ਤੇ ਅਕੱਟ ਗਵਾਹੀ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਧੀਰਮੱਲ ਤੇ ਉੱਸਦੇ ਬੇਟੇ ਰਾਮ ਚੰਦ ਨੂੰ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਗੁਰਇਆਈ ਕਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਅਤੇ ਦਮਦਮਾ, ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਕੀ, ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ 23 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਸੰਨ 1676 (ਸੰਮਤ 1733) ਵਿਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਣਥੰਬੋਰ ਦੇ ਕਿਲੇ ਵਿਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਰੱਖ ਕੇ ਫਿਰ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਸੰਨ 1677 (ਸੰਮਤ 1734) ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਧੀਰਮੱਲ  ਅਤੇ ਸੰਨ 1678 (ਸੰਮਤ 1735) ਵਿਚ ਉੱਸਦੇ ਬੇਟੇ ਰਾਮਚੰਦ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਪ੍ਰਿੰ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਬਿਬੇਕ ਬੁਧਿ’ ਦੇ ਪੰਨਾ 132 ‘ਤੇ ਭੱਟ ਵਹੀਆਂ ਦੀ ਲਿਖਤ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ: “ ਸੰਮਤ 1733 ਅਸੂ ਵਦੀ ਦੁਆਦਸ਼ੀ ( ਸੰਨ 1676) ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਤੋਂ ਬਾਬਾ ਧੀਰਮੱਲ ਜੀ ਦਿੱਲ੍ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬੁਲਾਏ ਦਿੱਲ੍ਹੀ ਨੂੰ ਗਏ।  ਗੁਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਰਤਾਪੁਰ ਸੋਢੀਆਂ, ਲਿਖਤ ਦਉਲਤ ਰਾਇ ਭੱਟ,ਲਹੌਰ ਨਿਵਾਸੀ।
 
2.ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ‘ਤਵਾਰੀਖ ਗੁਰੂ ਖਾਲਸਾ’ ਵਿਚ ਪੰਨਾ 1062 ਤੇ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਵਲੋਂ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮੇ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਰਚੀ ਗਈ ਬੀੜ ਤੋਂ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਚਾਰ ਉਤਾਰੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਚੌਂਹ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਥਾਈਂ ਭੇਜੇ। ਦੂਸਰੇ ਗ੍ਰੰਥ ‘ਪੰਥ ਪ੍ਰਕਾਸ’ ‘ਚ ਏਹੀ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਬੰਨੋ ਵਾਲੀ ਬੀੜ ਤੋਂ ਕੇਵਲ ਇਕ ਉਤਾਰਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਾਲੀ ਆਦਿ ਬੀੜ ਤੋਂ ਕੇਵਲ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜਾਂ ਸਤਿਗੁਰਾਂ, ਭਗਤਾਂ ਤੇ ਭੱਟਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੀ ਮੇਲੀ। ਨੌਵੇਂ ਮਹਲੇ ਦੀ ਬਾਣੀ ਜਿਵੇਂ ਭਾਈ ਬੰਨੋ ਵਾਲੀ ਬੀੜ ਵਿਚ ਅੰਕਿਤ ਸੀ, ਉਹ ਉਵੇਂ ਹੀ ਰੱਖ ਲਈ।
3. ਅੰਤ ਵਿਚ ਇਸੇ ਹੀ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਆਪ ਹੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮੇ ਸਾਹਿਬ (ਸਾਬੋ ਕੀ ਤਲਵੰਡੀ) ਵਿਖੇ ਬੀੜ ਰਚਨਾ ਦੀ ਗੱਲ “ਜਿਵੇਂ ਸੁਣੀ ਸੁਣਾਈ ਸੀ” ਤਿਵੇਂ ਲਿਖ ਦਿੱਤੀ।
ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਤੇ ਇਹ ਹਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਕਿ ਦਸਮ ਪਿਤਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ‘ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ’ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਅੰਕਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਇਸ ਸੰਪੂਰਣਤਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਸ੍ਰ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਕਾਲਜ ਲੁਧਿਆਣਾ, ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਮ ‘ਬਿਬੇਕ ਬੁੱਧਿ’ ਦੇ ਪੰਨਾ 148 ਤੇ ਇਉਂ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: “ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖੇਦ ਤੇ ਫਿਕਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੋ. ਗੁ. ਪ੍ਰ. ਕਮੇਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਪਰਖੇ ਪੜਚੋਲੇ ਦੇ, ਆਪ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਯੰਤਰੀ 1997 ਵਿੱਚ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਪੱਕਿਆਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੰਪੂਰਣਤਾ ਦਿਨ 30 ਅਗਸਤ ਹੈ, ਸ੍ਰੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ”। ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਰਾਜਸੀ ਦਬਾਓ ਕਾਰਣ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਪੰਥ ਲਈ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਘਾਤਕ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੱਜ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਕਰੀ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਨਤੀਜਾ ਕੀ ਨਿਕਲੇਗਾ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਿਸੇ ਸੋਚਿਆ ਨਹੀਂ। ਇਤਹਾਸ ਬਦਲ ਦੇਣਾ ਕੌਮ ਨੂੰ ਖੂਹ ਵਿਚ ਸੁੱਟਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ।

ਜਿਹੜਾ ਧਰਮਰਾਜ ਖੁਦ ਹੀ ਪਾਂਡਵਾ ਦੀ ਕੁੰਨਤੀ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੈ ਉਹ ਸਾਡਾ ਲੇਖਾ ਜੋਖਾ ਕੀ ਕਰੇਗਾ? ਜਿਸ ਧਰਮਰਾਜ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਰਾਪ ਕਾਰਣ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਵਿਚ ਪਏ ਕੀੜੇ ਕੁੱਕੜ ਕੋਲੋਂ ਚੁਗਵਾ ਕੇ ਅਰਾਮ ਦੀ ਨੀਂਦਰ ਲਈ ਚੇਸ਼ਟਾ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਧਰਮਰਾਜ ਸਾਡਾ ਕੀ ਸਵਾਰੇਗਾ? ਜਿਹੜਾ ਧਰਮਰਾਜ ਸਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕਰੋੜਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸਜਾ ਭੁਗਤਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਜਾ ਤੋਂ ਆਪ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ, ਉਹ ਸਾਡਾ ਮੁਕਤੀ ਦਾਤਾ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਧਰਮ ਰਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ
ਕੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਕਿਸੇ ਐਸੇ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਨੂੰ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਇਸ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਗੱਲ ਆਪਾਂ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਕਰਾਂਗੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਕਿਸ ਧਰਮ ਦੀ ਪਦਾਇਸ਼ ਹੈ? ਪਾਂਡੋ ਰਾਜਾ ਨ-ਮਰਦ ਹੈ ਤੇ ਉਸਦੇ ਕੋਈ ਉਲਾਦ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਇਹ ਕੰਮ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਹੀ ਕਰ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਜੇ ਦੇ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿਚ ਵੱਸ ਰਹੀਆਂ ਸੁੰਦਰੀਆਂ ਨਾਲ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਕਲੋਲਾਂ ਕਿਉਂ ਨਾ ਕਰਨ? ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਰਾਜੇ ਦੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਇਹ ਲਿਖ ਧਰਿਆ ਕਿ ਕੁੰਨਤੀ ਨੂੰ ਉਲਾਦ ਦੀ ਚੇਸ਼ਟਾ ਹੋਈ ਤਾਂ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਨੇ ਇਕ ਮੰਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕਰਨ ਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਜੀ ਮਨੁੱਖਾ ਸ਼ਰੀਰ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਆਏ ਅਤੇ ਕੁੰਨਤੀ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁੰਨਤੀ ਦੇ ਪੇਟੋਂ ‘ਕਰਣ’ ਜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੰਨਤੀ ਨੇ ਦੂਸਰੀ ਵਾਰ ਮੰਤਰ ਦੀ ਅਰਾਧਣਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਜੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇਹੀ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਆਏ ਤੇ ਕੁੰਨਤੀ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਨ ਤੇ ਯੁਧਿਸ਼ਟਰ ਜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਕਰਤੇ ਕੀਆਂ ਬਾਤਾਂ ਦੇਖੋ ਕਿ ਪਿਓ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇਵੇਂ ਇਕੋ ਹੀ ਔਰਤ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਫੇਰ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਵਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸੰਜਨਾ ਨਾਮ ਦੀ ਔਰਤ ਦੇ ਪੇਟੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਯੁਧਿਸ਼ਟਰ ਤੇ ਬਾਪ ਹੈ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ। ਸੂਰਜ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ ਸੰਜਨਾ । ਇਸੇ ਹੀ ਤਰਜ਼ ਤੇ ਗੁਰ ਬਿਲਾਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ ਨੇ ਵੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀ ਸਾਰੀ ਉਲਾਦ ਸਤਿਨਾਮ ਜਾਂ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਮੰਤਰ ਚੂਸਣ ਨਾਲ ਹੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹੈ ਨਾ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਦੀ ਕਮਾਲ! ਲਿਖਾਰੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕੀ ਲਿਖਣਾ ਹੈ ਤੇ ਸਿੱਖ ਇਤਹਾਸ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਦੁਸਮਣਾਂ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਇਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਹਾਸਕਾਰਾਂ ਕੋਲੋਂ ਇਸਨਾਫ ਦੀ ਮੰਗ ਨਾ ਕਰੋ। ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਪੁਰਖ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਕੁਦਰਤੀ ਨਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਠੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਹੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਯੋਗ ਉਮਰ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਨਾਨਕਸਰੀਏ ਸਾਧ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ  ਡੇਰਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ/ਬਿਹੰਗਮ, ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਜੀ ਦੇ ਪਧਾਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ।
ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਲੜਕੀ ਸੰਜਨਾ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਜੀ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਆਪਣੀ ਲੜਕੀ ਦੀ ਪੁਕਾਰ, “ਪਿਤਾ ਜੀ ਸੂਰਜ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਹੈ ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ”, ਸੁਣ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਜੀ ਨੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਾਣ ਤੇ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਖਰਾਦ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਫਿਰ ਜਿਹੜੀਆਂ ਛਿਲਤਰਾਂ ਵਗੈਰਾ ਸਨ ਉਹ ਤਾਂ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਖਿੰਡ ਗਈਆਂ ਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਘੱਟਣ ਤੇ ਲੜਕੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਪਿਤਾ ਜੀ ਹੁਣ ਸਭ ਠੀਕ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ, ਜਿਹੜਾ ਭਾਰਤੀ ਖਿਤੇ ਵਿਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੇ ਮੁੱਖੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹੱਦ ਟੱਪਦਿਆਂ ਹੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਜਿਹੜੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਸਾਂਭੀ ਬੈਠੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦਾ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 50% ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਮਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਜੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਜੇ ਇਹ ਸਾਰਾ ਝੂਠ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹੋਰ ਕੀ ਹੈ? ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਨੇ ਧਰਤੀ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਡੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਕਿਸ ਸਾਣ ਅਤੇ ਕਿਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਰੱਖਿਆ, ਅੱਜ ਤਕ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਿਆ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ। ਮਿਸਰ ਜੀ ਜੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਸਭ ਸੱਚ ਹੈ। ਆਈ. ਆਈ. ਟੀ. ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ 72 ਵਿਚ ਇੰਜਿਨੀਆਰ ਬਣੇ ਦਸਵੀ ਫੇਲ੍ਹ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਤੋਂ ਮੂਰਖ ਬਣਦੇ ਮੈਂ ਆਪ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੇਖੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਤਾਂਤਰਿਕ ਚੰਦਰਾ ਸਵਾਮੀ ਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਫੈਲਾਈ ਸੀ ਕਿ ‘ਗਨੇਸ਼ ਮਹਾਂਰਾਜ’ ਜੀ ਦੁੱਧ ਪੀ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਅੱਜ-ਕੱਲ ਅਕਾਲ ਤੱਖਤ ਦੇ ਜੱਥੇਦਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨੱਕ ਵਿਚ ਨਕੇਲ ਪਾਈ ਬੈਠੇ ਹਨ ਠੀਕ ਉਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਖਿੱਤੇ ਵਿਚ ਵੱਸਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੰਡਿਤ ਦੇ ਕੋਲ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਛਿੱਲ ਲੁਹਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਉਚੀਆਂ ਪੱਦਵੀਆਂ ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ 80% ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਕੋਲੋਂ ਆਪਣੀ ਚਮੜੀ ਪਟਵਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਧਰਤੀ ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਜੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਗਏ। ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਰਮਰਾਜ ਜੀ ਸਿੱਧੇ ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਇਸ ਨੇ ਹੀ ਸਵਰਗ ਦਾ ਰਸਤਾ ਲੱਭਿਆ। ਉੱਥੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੁਰੀ, ਸਿੰਘਾਸਣ, ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਮੁਨੀਮ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਚਿਰਗੁਪਤ ਅਤੇ ਮਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੇਖੇ-ਜੋਖੇ ਲਈ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਲਈ ਦੋ ਕੁੱਤੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ਰਮਯੇ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਸਿੰਘਾਸਣ ਦਾ ਨਾਮ ਵਿਹਾਰ ਭੂ, ਮਹਿਲ ਦਾ ਨਾਮ ਕਲੀਚੀ ਅਤੇ ਪੁਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸੰਯਮਨੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਧਰਮਰਾਜ ਜੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਹ ਬਲਾਤਕਾਰੀ ਵੀ ਸੀ ਤੇ ਮਰ ਵੀ ਗਿਆ ਪਰ ਹੁਣ ਉਸਨੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਮਰਨਾ। ਅੱਜ ਤਕ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਕੋਈ ਸੂਰਜ ਮਨੁੱਖਾ ਸ਼ਰੀਰ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਨਾਲ ਸਰੀਰਕ ਸੰਬੰਧ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਜਿਹੜਾ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਧਰਤੀ ਤੇ ਮਰ ਗਿਆ ਉਹ ਕਿਸੇ ਅਖੌਤੀ ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਦਿਆਂ ਸਾਰ ਹੀ ਅਮਰ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਗਿਆ? ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਜੀ ਨੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਕਿਹੜਾ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮਰਨ ਤੋ ਬਾਅਦ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਸਦਾ ਲਈ ਅਮਰ ਹੋ ਗਏ। ਇਸਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਲੇਖੇ-ਜੋਖੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਿਸਨੇ ਸੌਪਿਆ? ਇਹ ਸਾਰੀ ਲੀਲਾ ਨਾ ਤਾਂ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਨੇ ਆਪ ਲਿਖੀ ਹੈ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਸਵਾਮੀ ਸੂਰਜ ਜੀ ਨੇ ਲਿਖੀ ਹੈ ਸਗੋਂ ਇਸ ਦੇ ਕਰਤਾ ਹਨ ਮਿਸਰ ਜੀ। ਕੀ ਕੋਈ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਦੇ ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਮਰਿਆ ਸੀ? ਜੇ ਧਰਮਰਾਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਮਰਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਕਿਸ ਨੇ ਕੀਤਾ? ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮਰਾਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਕੋਈ ਮਰਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਯਾ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਕੋਈ ਵੱਸਦਾ ਵੀ ਸੀ? ਆਦਿ।
ਆਓ ਹੁਣ ਦੇਖੀਏ ਕਿ ਇਸ ਊਲ-ਜਲੂਲ ਵਿਚੋਂ ਇਸ ਖਲਕਤ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਕੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਪੂਰਨ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਬ੍ਰਹਾਮਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਡਰਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵੱਸ ਵਿਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਰ ਭੈ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਤਾਂ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਨਿਰਮਲ ਪੰਥ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਦੇ ਲਫਜ਼ ਤਾਂ ਓਹੀ ਵਰਤੀਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਇਸਦੇ ਮਤਲਬ ਬਦਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਧਰਮਰਾਜ/ਯਮਰਾਜ ਕਿਤੇ ਬਾਹਰ ਅਸਮਾਨਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਬੈਠਾ ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਮਨ ਵਿਚ ਹੀ ਸ਼ਸੋਭਤ ਹੈ।
ਨਾਨਕ ਜੀਅ ਉਪਾਇ ਕੈ ਲਿਖਿ ਨਾਵੈ ਧਰਮੁ ਬਹਾਲਿਆ ॥
ਓਥੈ ਸਚੇ ਹੀ ਸਚਿ ਨਿਬੜੈ ਚੁਣਿ ਵਖਿ ਕਢੇ ਜਜਮਾਲਿਆ ॥ ਪੰਨਾ 463,ਮ:1॥
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦਾ ਫੁਰਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਹੀ ਜੀਵ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਜਾਂ ਕੀਤਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਨਿਯਮ ਰੂਪੀ ਧਰਮ/ਧਰਮਰਾਜ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾ ਸ਼ਰੀਰ ਵਿਚ ਨਾਲ ਹੀ ਬਹਾਲ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਸੱਚ ਮੁਤਾਬਕ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਯਮ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਮੁਤਾਬਕ ਜਜਮਾਲਿਆ/ਮਾੜੇ ਕਰਮਾਂ/ਕੰਮਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਵਿਚ ਝਾਤੀ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖੋ ਚੰਗਾ ਮਾੜੇ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲ ਰਾਬਤਾ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
ਗੁਰਮਤਿ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਧਨੁ ਪਾਇਆ ਸੁਣਿ ਕਹਤਿਆ ਪਾਪ ਨਿਵਾਰੇ ॥
ਧਰਮਰਾਇ ਜਮੁ ਨੇੜਿ ਨ ਆਵੈ ਮੇਰੇ ਠਾਕੁਰ ਕੇ ਜਨ ਪਿਆਰੇ ॥6॥ ਪੰਨਾ 980, ਮ:4॥
ਉਹ ਠਾਕੁਰ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਜਨ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾੜੀ ਮੱਤ/ਪਾਪ ਖਤਮ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਧਰਮਰਾਇ ਅਤੇ ਜਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਢੁੱਕਦੇ। ਹੁਣ ਧਰਮ ਰਾਇ ਦਾ ਕੰਮ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਹਰਿ ਦਰੁ ਸੇਵੇ ਅਲਖ ਅਭੇਵੇ ਨਿਹਚਲੁ ਆਸਣੁ ਪਾਇਆ ॥
ਤਹ ਜਨਮ ਨ ਮਰਣੁ ਨ ਆਵਣ ਜਾਣਾ, ਸੰਸਾ ਦੂਖੁ ਮਿਟਾਇਆ॥
ਚਿਤ੍ਰ ਗੁਪਤ ਕਾ ਕਾਗਦੁ ਫਾਰਿਆ ਜਮਦੂਤਾ ਕਛੂ ਨ ਚਲੀ ॥
ਨਾਨਕੁ ਸਿਖ ਦੇਇ, ਮਨ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਹਰਿ ਲਦੇ ਖੇਪ ਸਵਲੀ ॥3॥ ਪੰਨਾ 79,ਮ:5॥
ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਸੱਚ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਧਾਰਣ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਇਕ ਐਸੀ ਅਡੋਲ ਅਵਸਥਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸਦਾ ਹਰ ਰੋਜ ਦਾ ਜੰਮਣਾ ਮਰਨਾ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਹੀ ਚਿਤਰ ਗੁਪਤ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸਾਰਾ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਮੇਰੇ ਪਿਆਰੇ ਮਨ ਪ੍ਰੀਤਮ ਜੀਓ! ਗੁਰੂ ਦੀ ਮੱਤ ਲੈ ਕੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਵਿਹਾਜ, ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਕਰ, ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਅਪਣਾ ਲਓ।
ਸੰਤਨ ਮੋ ਕਉ ਪੂੰਜੀ ਸਉਪੀ ਤਉ ਉਤਰਿਆ ਮਨ ਕਾ ਧੋਖਾ॥
ਧਰਮ ਰਾਇ ਅਬ ਕਹਾ ਕਰੈਗੋ ਜਉ ਫਾਟਿਓ ਸਗਲੋ ਲੇਖਾ ॥3॥
ਮਹਾ ਅਨੰਦ ਭਏ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਸੰਤਨ ਕੈ ਪਰਸਾਦੇ ॥
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਸਿਉ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ਰੰਗਿ ਰਤੇ ਬਿਸਮਾਦੇ ॥4॥ ਪੰਨਾ 614,ਮ:5 ॥
ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਪੂੰਜੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਮਨ ਦਾ ਭਰਮ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਣ ਕਰਕੇ ਹੀ ਧਰਮ ਰਾਇ ਨੂੰ ਹੁਣ ਲੇਖਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਮਾੜਾ ਪਨ/ ਔਗੁਣ ਖਤਮ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਖਤਮ। ਔਗੁਣਾਂ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨ ਵਿਚ ਅਨੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਮਨ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਰੰਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਜਿਨ ਕਉ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੀ ਜਗ ਜੀਵਨਿ ਹਰਿ ਉਰਿਧਾਰਿਓ ਮਨ ਮਾਝਾ ॥
ਧਰਮਰਾਇ ਦਰਿ ਕਾਗਦ ਫਾਰੇ ਜਨ ਨਾਨਕ ਲੇਖਾ ਸਮਝਾ ॥4॥ ਪੰਨਾ 697,ਮ:4 ॥
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਦੁਆਰਾ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਧਾਰਣ ਕਰ ਲਏ ਹਨ, ਮਨ ਵਿਚ ਵਸਾ ਲਏ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੇਖੇ-ਜੋਖੇ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਧਰਮ ਰਾਜ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਫਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਧਰਮ ਰਾਜ ਆਪਣੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਏਹੀ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਕਰ ਮਨੁੱਖਾ ਜੀਵ ਚੰਗੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਲੇਖੇ-ਜੋਖੇ ਤੋਂ ਡਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸਗੋ ਧਰਮ ਰਾਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਿਤਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਜਮਾਂ ਦੇ ਰਸਤੇ ਚੰਗੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਦਾ ਸੱਚ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਰੀ ਦੇ ਜਨਾਂ ਦੀਆਂ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ।
ਧਰਮਰਾਇ ਤਿਨ ਕਾ ਮਿਤੁ ਹੈ ਜਮ ਮਗਿ ਨ ਪਾਵੈ ॥
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵਹਿ ਦਿਨਸੁ ਰਾਤਿ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਵੈ ॥14॥ ਪੰਨਾ 1091,ਮ:3 ॥
ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵ ਦਾ ਡਰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਵੀ ਇਹੋ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਰਾਜ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵ ਦਾ ਮਿਤਰ ਹੀ ਬਣ ਦਿਓ।
ਮਾਂਦਲੁ ਬੇਦਿ ਸਿ ਬਾਜਣੋ ਘਣੋ ਧੜੀਐ ਜੋਇ ॥
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਸਮਾਲਿ ਤੂ ਬੀਜਉ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥2॥ ਪੰਨਾ 1091,ਮ:1॥
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦਾ ਇਹ ਸਲੋਕ ਇਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਵੇਦਾਂ ਦੇ ਵਜਾਏ ਹੋਏ ਢੋਲ ਮਗਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਸਲ ਵਿਚ ਰਸਤਾ ਇਕੋ ਹੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਨਾਮ/ਸੱਚ ਨੂੰ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਅਪਨਾਉਣ ਦਾ।
ਗੁਰ ਸਿੱਖੀ ਵਿਚ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਯਮ ਹੀ ਧਰਮ ਰਾਜ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਸੰਗਤ ਵੀ ਧਰਮ ਰਾਜ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਾਝੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਲੰਗਾਹ ਨੂੰ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਕੋਲੋਂ ਸਿੱਖੀ ਲੈਣ ਆਇਆ ਸੀ, ਏਹੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਤੂੰ ਸੱਚ ਦੇ ਲੜ ਲੱਗ ਪਰ ਉਹ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਥੋੜਾ ਪੱਖਪਾਤ ਤਾਂ ਹੋ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਚਲੋ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸੰਗਤ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦਾ ਬੋਲਿਆ ਹੋਇਆ ਝੂਠ ਜ਼ਰੂਰ ਦੱਸ ਦੇਣਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਚੌਧਰਪੁਣਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦੱਸੇ ਹੋਏ ਰਸਤੇ ਤੇ ਚੱਲਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਸਿੱਖੀ ਵਿਚ ਉਸ ਧਰਮ ਰਾਜ ਨੂੰ ਕੋਈ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਮੰਨਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ।

ਐ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ! ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਰੀਰਕ ਜਾਮੇ ਵਿਚ ਤੁਸਾਂ ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੀਹ “ਰਾਜੇ ਸੀਹ ਮੁਕਦਮ ਕੁਤੇ”  ਤੇ ਵਜੀਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁਤੇ ਕਹਿ ਕਹਿ ਕੇ ਝਾੜਾਂ ਪਾਈਆਂ। ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ “ਛੁਰੀ ਵਗਾਇਨਿ ਤਿਨ ਗਲਿ ਤਾਗ ” ਤੇ ਮੁਲਾਂ- ਮੌਲਾਣਿਆਂ ਨੂੰ “ਵੱਢੀ ਲੈ ਕੈ ਹਕੁ ਗਵਾਏ”  ਕਹਿ ਕੇ ਲਾਹਨਤਾਂ ਪਾਈਆਂ ਤੇ ਆਪ
ਨੀਚਾ ਅੰਦਰਿ ਨੀਚ ਜਾਤਿ ਨੀਚੀ ਹੂ ਅਤਿ ਨੀਚੁ ॥
ਨਾਨਕੁ ਤਿਨ ਕੈ ਸੰਗਿ ਸਾਥਿ ਵਡਿਆ ਸਿਉ ਕਿਆ ਰੀਸ ॥
ਜਿਥੈ ਨੀਚ ਸਮਾਲੀਅਨਿ ਤਿਥੈ ਨਦਰਿ ਤੇਰੀ ਬਖਸੀਸ ॥੪॥੩॥ ਗੁ.ਗ੍ਰੰਥ. ਪੰਨਾ 15॥
ਬਾਬਾ ਜੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਹੋਇਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਸਮੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੱਸੀ-ਪੁਨੂੰ, ਮਿਰਜਾ ਸਾਹਿਬਾਂ, ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ ਮਤਲਬ ਅਲਫ ਲੇਲਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ? ਤੁਸੀਂ ਐਡੇ ਵੱਡੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਤੇ ਦਸਮੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਆਹ ਕੁੱਤੀ ਜਿਹੀ ਲਿਖਤ, ਜੋ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਔਜੜੇ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਸਮਾਜ ਦਾ ਸੱਤਿਆ ਨਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਮ ਨਾਸ ਵਰਤਣ ਦੀਆਂ ਸਕੀਮਾਂ, ਸ਼ਰਾਬ ਵਿਚੋਂ ਸੱਤਵਾਰ ਸ਼ਰਾਬ ਕੱਢ ਕੇ ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਤਰਕੀਬਾਂ, ਕੁਹਾਰਾਂ ਦੇ ਕੰਧਿਆਂ ਤੇ ਡੋਲੀ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ/ਖਸਮ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੇ ਯਾਰ ਨਾਲ ਕਾਮ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਦੀਆਂ ਬਹਾਰਾਂ ਲੈਣ ਦੇ ਵੱਲ ਦੱਸਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹੋ। ਕੀ ਇਹ ਨਿਰਮਲ ਪੰਥ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ?
ਤੁਸੀਂ ਠੀਕ ਤਾਂ ਸੀ? ਤੁਹਾਡੇ ਚਲਾਏ ‘ਨਿਰਮਲ ਪੰਥ’ ਨੂੰ ਢਾਹੁਣ ਲਈ, ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਾਂ ਬ੍ਰਹਮਣ ਤੁਹਾਡੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੀ ਤਾਕ ਲਾਈ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਕੇ ਜੰਡਿਆਲੇ ਦੇ ਹੰਦਾਲੀਆਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਤੁਹਾਡੇ, ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਕਲੰਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਰੰਘੜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਸਾਈ ਹੋਈ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਰੀਤ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰੀਵਾਨਤ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਤੁਹਾਡਾ ਰੰਘੜੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਤੇ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਕਉਲਾਂ, ਇਕ ਨਾਬਾਲਗ ਲੜਕੀ, ਨੂੰ ਰਾਤ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ, ਘਰ ਦਿਆਂ ਤੋਂ ਚੋਰੀ, ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਘੋੜੇ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕਰਵਾ ਕੇ (ਬਹਿ ਜਾ ਨੀ ਪਲਾਕੀ ਮਾਰ ਕੇ) ਕੱਢਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਰਾਜ ਕਵੀ ਭਾਈ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ, ਗਿਆਨੀ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਵਰਗਿਆਂ ਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਸੰਤ ਕਵੀ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ, ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਪਦਮ, ਪ੍ਰੋ. ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂੰ, ਪ੍ਰੋ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਡੇਹਰਾਦੂਨ, ਐਡਵੋਕੇਟ ਗੁਰਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਲਾਂਬਾ ਅਤੇ ਡਾ. ਜੋਧ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵਿਚਰ ਕੇ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਤੇ ਵਾਰ ਕੀਤਾ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਬੱਸ ਨਹੀਂ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੇ 1906 ਈ: ‘ਚ ਪੰਜ ਅਤਰ ਸਿੰਘ (ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਮਸਤੂਆਣਾ, ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਰੇਰੂ ਸਾਹਿਬ ਰਾੜੇ ਵਾਲੇ ਹੋਏ, ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਅਤਲੇ ਵਾਲਾ, ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਘੁਣਸਾਂ ਵਾਲਾ ਤੇ ਅਤਰ ਸਿੰਘ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਵਿਸਟ), ਜਵਾਲਾ ਸਿੰਘ ਹਰਖੌਵਾਲੀਆ, ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਕਲਾਸ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹੋਰ ਸੰਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਘੋੜੇ ਤੇ ਸਵਾਰ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਬੀਜ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਹੜੇ ਅੱਜ ਹਜਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਦੇਓ ਬਣ ਕੇ ਤੇਰੇ ਭੋਲੇ-ਭਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰਨੀ ਹੀ ਬੜੀ ਔਖੀ ਹੈ।
19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਮਲੀਆਮੇਟ ਕਰਨ ਦੀ ਸਕੀਮ ਬਣਾਈ ਤੇ ਤੇਰੇ ਦਸਮੇ ਜਾਮੇ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਇਕ ਸਿਧਾਂਤਹੀਣ, ਸਮਾਜ ਵਿਰੋਧੀ, ਵਿਭਚਾਰ ਭਰਿਆ ਕਾਮ ਦਾ ਪੋਥਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਬਿਲਕੁੱਲ ਵਿਪਰੀਤ ਕਵੀਆਂ, ‘ਰਾਮ, ਸ਼ਾਮ ਤੇ ਕੱਲ, ਆਤਮਾ ਰਾਮ, ਬੁੱਧ’ ਕੋਲੋਂ ਲਿਖਵਾ ਕੇ ਮੜ੍ਹ ਦਿੱਤਾ। ਤੇਰੀਆਂ ਲਾਡਲੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸਿਧਾਂਤਹੀਣ ਤੇ ਭੰਗ ਪੀਣੀਆਂ ਬਣ ਗਈਆਂ। ਸਾਕਤ ਮੱਤੀਆਂ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਘੁਣ ਵਾਂਗ ਖਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ ਸਿਰਫ ਉਪਰਲਾ ਪੋਲ ਹੀ ਬਾਕੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ, ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘੀਏ, ਨਾਨਕਸਰੀਏ, ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ੀਏ, ਨੂਰ ਮਹਿਲੀਏ, ਭਨਿਆਰੇ ਵਾਲੇ, ਬਿਆਸਾ ਵਾਲੇ, ਆਗਰੇ ਵਾਲੇ, ਸਰਸੇ ‘ਚ ਸੱਚੇ ਸੌਦੇ ਵਾਲੇ ਤੇ ਹੋਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਨ੍ਹੇ ਕੁ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਹਾਂ ਬੜੂ ਵਾਲੇ ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ (ਬਾਬਾ) ਦਾ ਨਾਮ ਤਾਂ ਮੈਂ ਭੁੱਲ ਹੀ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਹੜਾ ਅੱਜ ਗੁਰੂ ਕੀ ਨਗਰੀ ਵਿਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਲੁੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਬਾਬੇ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਿਧਾਂਤ ਮੁਤਾਬਕ “ਆਤਮਘਾਤੀ ਹੈ ਜਗਤ ਕਸਾਈ” ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ’ ਪੰਜਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਦੇ ਪੰਨਾ 200 ਉਪਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੋਲੋਂ ਗੁਪਤ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਵਾਈ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਹੀ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੰਨੇ ਤੇ ‘ਬਾਬਾ’ ਨਾਮ ਬਰੈਕਟ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਕਿਉਂ? ਇਸ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਓਹੀ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਪੰਨਾ 954 ਤੇ ਸੱਸੀ-ਪੁਨੂੰ ਦਾ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਫੁਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜੈਸੇ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਬਿਨੁ ਬਾਲੁ ਨ ਹੋਈ॥
ਬਿੰਬ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਕਪਰੇ ਧੋਈ॥
ਘੋਰ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਅਸਵਾਰ॥ ਗੁ.ਗ੍ਰੰ.ਪੰਨਾ 872॥
ਪਰ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ 108ਵੇਂ ਤਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕਪਲ ਮੁਨੀ ਦਾ ਰੰਭਾ ਅਪਸਰ ਦੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਵੀਰਜ ਧਰਤੀ ਤੇ ਗਿਰ ਗਿਆ ਜਿਸ ਤੋਂ ਰੰਭਾ ਨਾਮੀ ਅਪਸਰਾ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋ ਗਈ।
ਰੰਭਾ ਨਾਮ ਅਪਸਰਾ ਤਾਕੇ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰ॥
ਮੁਨਿ ਕੋ ਗਿਰਯੋ ਤੁਰਤੁ ਹੀ ਬੀਰਜ ਭੂਮਿ ਮਝਾਰ॥2॥
ਗਿਰਯੋ ਰੇਤਿ ਮੁਨਿ ਕੋ ਜਬੈ ਰੰਭਾ ਰਹਯੋ ਅਧਾਨ॥ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਪੰਨਾ 954॥
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ। ਕਪਲ ਮੁਨੀ ਨਾਲ ਜੇ ਰੰਬਾ ਹਮਬਿਸਤਰ ਹੋਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤੇ ਕਪਲ ਮੁਨੀ ਦਾ ਵੀਰਜ ਗਿਰਿਆ ਵੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਹੈ ਤਾਂ ਰੰਭਾ ਗਰਭਵਤੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ? ਵੀਰਜ ਨੂੰ ਹਵਾ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਯੋਗਾ ਰਹਿ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਜੀ ਤੁਹਾਡੀ ਹਰ ਦਲੀਲ ਅੱਜ ਸਾਇੰਸ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਵੀ ਖਰੀ ਉਤਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਆਹ ਕੀ ਕਮਲਾਪਨ ਕਿ ਵੀਰਜ ਧਰਤੀ ਵਿਚ ਗਿਰਿਆ ਤੇ ਇੰਦਰ ਦੇ ਅਖਾੜੇ ਦੀ ਪਰੀ/ਦੇਵੀ ਗਰਭ ਧਾਰਨ ਕਰ ਗਈ। ਸਾਨੂੰ ਹੁਣ ਇਹ ਦੱਸੋ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲੇ ਜਾਮੇ ਵਿਚ ਸੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਦਸਮੇ ਜਾਮੇ ਵਿਚ? ਬਾਬਾ ਜੀ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲੇ ਜਾਮੇ ਵਿਚ ਨਾ ਝੂਠ ਲਿਖਿਆ, ਨਾ ਝੂਠ ਬੋਲਿਆ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਦਸਮੇ ਜਾਮੇ ਵਿਚ। ਤੇਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਿਰਦਾਰੀਆਂ ਨਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਭਾਉਂਦੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਤੇਰੀ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਭੋਗ ਪਾਉਣ ਲਈ, ਆਪਣਾ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤੇ ਜਿਸ ਸਨਾਤਨੀ ਧਰਮ ਦਾ ਕੋਈ ਢਾਂਚਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਸਿਰ-ਪੈਰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਚਾਹੇ ਕੋਈ ਸੱਚ ਬੋਲੇ ਚਾਹੇ ਝੂਠ, ਚਾਹੇ ਕੋਈ ਇੱਟਾਂ ਵੱਟੇ ਪੂਜੇ ਯਾ ਸ਼ਿਵ ਲਿੰਗ, ਚਾਹੇ ਕੁੱਤੇ ਬਿੱਲੇ ਜਾਂ ਚੂਹੇ, ਚਾਹੇ ਬੰਦੇ ਦੀ ਬਲੀ ਦੇਵੇ ਜਾਂ ਝੋਟੇ ਦੀ, ਜੋ ਮਰਜੀ ਕੁਕਰਮ ਕਰੇ ਓਹ ਫਿਰ ਵੀ ਹਿੰਦੂ ਹੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਵੀ ਨਾਲ ਆ ਰਲਿਆ ਹੈ।
ਰੰਭਾ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋਈ। ਕੁੜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਰੱਖ ਕੇ ਨਦੀ ਵਿਚ ਰੋੜ ਦਿਤਾ। ਅੱਗੇ ਸਿੰਧ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੱਢ ਲਿਆ,ਪਾਲਿਆ ਤੇ ਵੱਡੀ ਕੀਤਾ। ਸਿੰਧ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ਰਾਜਾ? ਦਸਮ ਪਿਤਾ ਜੀ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਤਹਾਸ ਲਿਖਣ ਹੀ ਲੱਗੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸੱਚੋ ਸੱਚ ਦੱਸੋ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁੱਝ ਆਉਂਦਾ ਵੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ? ਵਰ ਲਈ ਰਾਜਾ ਪੁਨੂੰ ਚੁਣਿਆ। ਪੁਨੂੰ ਦੀਆਂ ਅੱਗੇ ਵੀ ਕਈ ਰਾਣੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਵੱਡੀ ਰਾਣੀ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕੇ ਰਾਜਾ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਵੱਡੀ ਰਾਣੀ ਨੇ ਜੰਤ੍ਰਾਂ ਮੰਤ੍ਰਾਂ ਨਾਲ ਸੱਸੀ ਦਾ ਖਾਣਾ ਪੀਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਉਦਾਸੀ ਛਾ ਗਈ। ਸੱਸੀ ਨੇ ਫਿਰ ਜੰਤ੍ਰਾਂ-ਮੰਤ੍ਰਾਂ ਨਾਲ ਪੁਨੂੰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਸ ਵਿਚ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਦਿਨ ਰਾਤ ਕਾਮ ਦੀ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਕਰਨ ‘ਚ ਮਸਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸ ਦਿਓ ਕਿ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜੱਤ੍ਰਾਂ, ਮੰਤਰਾਂ  ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੱਸ ਕਰਨ ਦੇ ਹਾਮੀ ਹੋ? ਵੱਡੀ ਰਾਣੀ ਨੇ ਕਿਸੇ ਦੂਤ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖੇਡਣ ਗਏ ਪੁਨੂੰ ਦੀ ਛਾਤੀ ਵਿਚ ਤੀਰ ਮਰਵਾ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਜੰਗਲ ਵਿਚ ਹੀ ਦਫਨਾ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਸੱਸੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਣ ਤੇ ਪੁਨੂੰ ਦੀ ਕਬਰ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਪਰਾਣ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤੇ। ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਦਰ ਦੀਆਂ ਅਪੱਸਰਾਂ ਆ ਕੇ ਬੇਬਾਨਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਕੇ ਸਵਰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਗਈਆਂ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਐਸਾ ਸਵਰਗ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਐਸੇ ਮਨਚਲਿਆਂ ਦੇ ਮਰਨ ਤੇ ਅਪੱਸਰਾਂ ਬੇਬਾਨ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਹੀਲ ਹੁਜਤ ਦੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਅਖੌਤੀ ਸਵਰਗ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਬਾਣੀ ਤਾਂ ਸਵਰਗ ਨਰਕ ਨੂੰ ਕੱਟਦੀ ਹੈ:
ਕਵਨੁ ਨਰਕੁ ਕਿਆ ਸੁਰਗੁ ਬਿਚਾਰਾ ਸੰਤਨ ਦੋਊ ਰਾਦੇ ॥
ਹਮ ਕਾਹੂ ਕੀ ਕਾਣਿ ਨ ਕਢਤੇ ਅਪਨੇ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੇ ॥੫॥
ਅਬ ਤਉ ਜਾਇ ਚਢੇ ਸਿੰਘਾਸਨਿ ਮਿਲੇ ਹੈ ਸਾਰਿੰਗਪਾਨੀ ॥
ਰਾਮ ਕਬੀਰਾ ਏਕ ਭਏ ਹੈ ਕੋਇ ਨ ਸਕੈ ਪਛਾਨੀ ॥੬॥੩॥ ਪੰਨਾ 969॥
ਚਰਿਤ੍ਰ 109 ਵਿਚ ਧਰਮਰਾਇ ਨੇ ਸਕੀਮ ਬਣਾਈ ਕਿ ਜਿਸ ਇਸਤ੍ਰੀ ਨੇ ਕ੍ਰੋਧਿਤ ਹੋ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ ਜਾਏ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਉਪਾਓ ਕੀਤਾ। ਇਕ ਉਰਵਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਰਦਾਵਾਂ ਭੇਸ ਧਾਰਨ ਕਰਵਾ ਕੇ ਵੱਡੀ ਰਾਣੀ ਕੋਲ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਉਰਵਸ਼ੀ ਨੇ ਸਿਕਿਆਂ ਦਾ ਬਨਾਵੱਟੀ ਲਿੰਗ ਆਪਣੇ ਅੱਗੇ ਬੰਨ ਕੇ ਉਸ ਉਪਰ ਮੋਮ ਤੇ ਜ਼ਹਿਰ ਲਾ ਕੇ ਰਾਣੀ ਨਾਲ ਕਾਮ-ਕ੍ਰੀੜਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਚੱਲ ਵਸੀ। ਬਣਾਵਟੀ ਲਿੰਗ ਬਣਾਉਣ ਤੇ ਵਰਤਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਪੁਲਸ ਦੇ ਫਲੌਰ ਟਰੇਨਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਵਿਚ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਦਸਮ ਪਿਤਾ ਜੀ ਸੱਸੀ ਪੁਨੂੰ ਦੀ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਲੋਕ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਸੱਸੀ-ਪੁਨੂੰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਤਾਂ ਕੁੱਝ ਹੱਟ ਕੇ ਹੈ ਹੀ। ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਨਾਈਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਵਜਾ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਹੁਸਨ ਦੀ ਤਾਰੀਫ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਦੋਵਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਮ ਦੀ ਝੋਲੀ ‘ਚ ਵੀ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਨਾਲੇ ਤੁਹਾਡੀ ਬੋਲੀ-ਸ਼ੈਲੀ ਵੀ ਕਿਸੇ ਮਾਰਕੇ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅੱਗੇ ਲਿਖੀਆਂ ਕੁੱਝ ਸਤਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਮ, ਘੱਟ ਹੈ।  
ਲਓ ਸੁਣੋ ਹੁਣ ਪਾਕਸਤਾਨੀ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਦੀਆ ਕੁੱਝ ਸੱਤਰਾਂ।
ਪਾਣੀ ਛੰਨੇ ਵਿਚੋਂ ਕਾਂ ਪੀਤਾ। ਪੁਨੂੰ ਵਿਚੋਂ ਰੱਬ ਦੇਖਿਆ ਇਹਨੂੰ ਸਿਜਦਾ ਮੈਂ ਤਾਂ ਕੀਤਾ।
ਪਾਣੀ ਬੁੱਕ ਵਿਚੋਂ ਕਿਰ ਜਾਂਦਾ। ਜਿੱਧਰ ਪੁਨੂੰ ਮੂੰਹ ਮੋੜੇ ਉੱਧਰ ਕਾਬਾ ਵੀ ਫਿਰ ਜਾਂਦਾ।
ਮੈਂ ਨੀਲ ਘੜਾਈਆਂ ਨੀਲੀਆਂ ਮੇਰਾ ਤਨ ਮਨ ਨੀਲੋ ਨੀਲ।
ਮੈਂ ਸੌਦੇ ਕੀਤੇ ਦਿਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਧਰ ਲਏ ਨੈਣ ਵਕੀਲ।
ਜਾਗ ਸੱਸੀਏ ਕਿਸਮਤਾਂ ਜਾਗੀਆਂ ਨੀ, ਗਮ ਜਿਨ੍ਹਾ ਨੇ ਲਾਏ, ਉਹ ਆ ਗਏ ਨੀ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਾਸਤੇ ਡੁੱਬ ਕੇ ਤਰੀ ਸੈਂ ਤੂੰ, ਮਹਿਰਮ ਘਰ ਆਏ, ਉਹ ਆ ਗਏ ਨੀ।
ਲੱਖ ਬਾਗ ਉਜਾੜਨਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇਰਾ, ਆਣ ਟੱਲ ਖੜਕਾਏ, ਉਹ ਆ ਗਏ ਨੀ।
ਉੱਠ ਵੰਡ ਸ਼ੀਰਨੀਆਂ ਫੌਤ ਦੀਆਂ, ਜਾਦੂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਏ, ਉਹ ਆ ਗਏ ਨੀ।
ਅਜ਼ਮਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਰੀਂ, ਰੱਜ ਰੱਜ ਕਰੀਂ ਸੇਵਾ, ਭੁੱਖੇ ਤ੍ਰਿਹਾਏ , ਉਹ ਆ ਗਏ ਨੀ।
ਊਠਾਂ ਵਾਲੇ ਟੁਰ ਜਾਣਗੇ ਫਿਰ ਲੱਭਦੀ ਰਹੇਂਗੀ ਹਾਣੀ।
ਨੀ ਸੱਸੀਏ ਜਾਗਦੀ ਰਹੋ ਰਾਹ ਤੱਕਦੀ ਨੀਂਦ ਨੀਮਾਣੀ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਲਫ ਲੇਲਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਤ ਮੰਨਣ ਵਾਲਿਓ! ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੱਬ ਦਾ ਵਾਸਤਾ, ਗੁਰੂ ਦੇ ਚਰਿਤ੍ਰ/ ਜੀਵਨ ਵੱਲ ਝਾਤ ਮਾਰੋ। ਐਸੀਆਂ ਬੇਤੁਕੀਆਂ ਤੇ ਸਮਾਜਕ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਗਿਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਚਰਿਤ੍ਰਘਾਣ ਨਾ ਕਰੋ। ਜੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਚਰਿਤ੍ਰ ਦੇਖਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਯਾਦ ਕਰੋ ਭੰਗਾਣੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨੇ ਜੰਗ ਨੂੰ, ਇਸ ਜੰਗ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਪੀਰ ਬੁੱਧੂ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਤੇ 500 ਮੁਰੀਦਾਂ ਨੂੰ, ਨਦੌਣ ਦੇ ਯੁੱਧ ਨੂੰ, ਅਨੰਦਪੁਰ ਦੇ ਪੰਜ ਕਿਲਿਆਂ ਨੂੰ, ਅਨੰਦਪੁਰ ਦੇ ਘੇਰੇ ਨੂੰ, ਭਾਈ ਬਚਿਤਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹਾਥੀ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਨੂੰ, ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਜੰਗ ਨੂੰ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਬੱਚ ਕੇ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਸਕੀਮ ਨੂੰ। ਯਾਦ ਕਰੋ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਤੈਦਾਦ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ, ਪਿਤਾ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਤੇ ਮਾਤਾ ਗੁਜਰੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ, ਚਾਰਾਂ ਲਾਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ, ਖਾਰਦਾਣੇ ਦੀ ਢਾਬ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ। ਯਾਦ ਕਰੋ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਵਲੋਂ ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਤੇ ਵਜੀਰ ਖਾਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਜਾਵਾਂ ਨੂੰ, ਫਤਿਹ ਕੀਤੀ ਸਿਰਹੰਦ ਤੇ ਗੁਰੂ ਮਾਰੀ ਸਿਰਹੰਦ ਨੂੰ। ਯਾਦ ਕਰੋ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਦੇ ਚਲਾਏ ਰਾਜ-ਭਾਗ ਨੂੰ, ਯਾਦ ਕਰੋ ਮੁਜ਼ਾਹਰਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਗੀਰਾਂ ਨੂੰ। ਜਿਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨਾਲ ਬੱਝੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਮੁਗਲ-ਸਲਤਨੱਤ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਕੀਤਾ, ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਇਆ, ਉਹ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਓਹ ਓਹੀ ਸਿੱਖ ਸਨ ਜਿਹੜੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਏ ਹੋਏ ਸਨ ਜਿਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤੇ ਬਾਕੀ ਨੌਂ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਸਿੰਝਿਆ। ਲੱਖਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਸਿਘਣੀਆਂ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੂਨ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕੇ ਇਸ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਪਾਲਿਆ ਪਲੋਸਿਆ ਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਕਿਤੇ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਸਥਾਪੱਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ‘ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਵਰਗੇ ਕਾਮ ਦੇ ਪੋਥੇ’ ਲਿਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਕਦੀ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਭਲਾ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰਨਾ ਸੀ ਸਗੋਂ ਉਜਾੜਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਦਾ ਜੀਵਨ ਨਹੀਂ।
ਦਾਗੇ ਹੋਹਿ ਸੁ ਰਨ ਮਹਿ ਜੂਝਹਿ ਬਿਨੁ ਦਾਗੇ ਭਗਿ ਜਾਈ ॥
ਸਾਧੂ ਹੋਇ ਸੁ ਭਗਤਿ ਪਛਾਨੈ ਹਰਿ ਲਏ ਖਜਾਨੈ ਪਾਈ ॥੩॥
ਪੰਨਾ 969, ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀਓ॥
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ # +1 647 966 3132

ਨਿਮਾਣਿਆਂ ਦੇ ਮਾਣ, ਨਿਤਾਣਿਆਂ ਦੇ ਤਾਣ, ਨਿਆਸਰਿਆਂ ਦੇ ਆਸਰੇ ਅਤੇ “ਏਕੁ ਪਿਤਾ ਏਕਸ ਕੇ ਹਮ ਬਾਰਿਕ ਤੂ ਮੇਰਾ ਗੁਰਹਾਈ” ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਇਹ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ, ਜੋ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢਣ ਦਾ ਕੰਮ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕ-ਹਕੂਕਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਜੂਝ ਕੇ ਮਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਅਮਰ ਦਾਸ ਜੀ ਤਕ ਬਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਵੈਰ-ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਚੱਲਦੀ ਰਹੀ। ਭਾਂਵੇ ਤੀਸਰੇ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਕੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਗੁਰੂ ਘਰ ਲਈ ਜਾਗੀਰਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਵੇਲੇ ਤਾਂ ਇਹ ਲਹਿਰ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ੋਰ ਫੜ ਗਈ। ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਦੇ ਹੋਰ ਕਈ ਸਾਰੇ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਨ 1595 ਵਿਚ ‘ਨੱਕੇ’ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ (ਝਨਾਂ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਇਲਾਕਾ) ਕਾਲ ਪਿਆ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਵਿੱਚੇ ਛੱਡ ਕੇ ਅਤੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਦਸਵੰਧ ਦੀ ਮਾਇਆ ਭੁੱਖਿਆਂ ਅਤੇ ਕਾਲ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੱਦਦ ਲਈ ਲਾਹੌਰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਹੋਕਾ ਦੇ ਕੇ ਆਪ ਉੱਥੇ ਚਲੇ ਗਏ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਅੱਠ ਮਹੀਨੇ ਇੱਥੇ ਰਹਿ ਕੇ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਮੱਦਦ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਕਬਰ ਵੀ ਲਾਹੌਰ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਉਪਰਾਲੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰੀਆ ਅਦਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਕੁੱਝ ਮਾਲੀਆ ਵੀ ਮੁਆਫ ਕੀਤਾ। ਐਸੇ ਪਰਉਪਕਾਰਾਂ ਕਰਕੇ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਲੋਕ ਸਖੀ-ਸਰਵਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਆ ਜੁੜੇ। ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਚਲਾਈ ਹੋਈ ਇਸ ਲਹਿਰ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਅਕਬਰ ਨੇ ਇਸ ਵੱਲ ਕਹਿਰੀ ਅੱਖ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇਖਿਆ।
ਪਰ ਸ਼ੇਖ ਅਹਿਮਦ ਸਰਹੰਦੀ ਜੋ ਨਕਸ਼ਬੰਦੀ ਇਸਲਾਮਕ ਸੈਂਟਰ ਦਾ ਮੋਢੀ ਸੀ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਦੇ ਵਜਦੇ ਨਗਾਰੇ ਇਸਲਾਮਕ ਰਾਜ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਭਾਸ ਰਹੇ ਸਨ ਜੋ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਸਾਲ 1899 ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਮਹਾਂਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਹੈਦਰੀ ਝੰਡੇ ਦੀ ਥਾਂ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਦਾ ਝੰਡਾ ਝੁਲਾਇਆ ਤਾਂ, ਸ਼ੇਖ ਅਹਿਮਦ ਸਰਹੰਦੀ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਸੱਚ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸ਼ੇਖ ਸਰਹੰਦੀ ਨੇ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੂੰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਸ਼ਰਤ ਰੱਖੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰੇਗਾ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ ,” ਮਕਤੂਬਾਤਿ ਅਮਾਮਿ ਰੱਬਾਨੀ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ। “ਇਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਜੋ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਦੇ ਭ੍ਰਸ਼ਟੇ ਹੋਏ ਕਾਫਰ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਹ ਬੜੀ ਸ਼ੁਭ ਘਟਨਾ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਵੱਡੀ ਸਿਕਸ਼ਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਬਹਾਨੇ ਨਾਲ ਭੀ ਮਾਰ ਮਕਾਉਣ ਨਾਲ ਕਾਫਰਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਹਾਨੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਲਈ ਇਹ ਸ਼ੁਭ ਤੇ ਮਹਾਨ ਲਾਭ ਦੀ ਗੱਲ ਬਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਬੇਈਮਾਨ ਦੇ ਕਤਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਦਿੱਬ ਸੁਪਨਾ ਆਇਆ ਸੀ ਕਿ ਪਾਤਸ਼ਾਹ (ਜਹਾਂਗੀਰ) ਨੇ ਭ੍ਰਸ਼ਟ ਅਧਰਮ ਦਾ ਸਿਰ ਕੁਚਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਸੰਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ (ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ) ਕਾਫਰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਜਗਤ-ਗੁਰੂ ਸੀ ਤੇ ਅਧਾਰਮਿਕ ਰੁਚੀਆਂ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹ ਸੀ... ਆਦਿ ”। ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਨ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਸਾਨੂੰ ‘ਤੌਜ਼ਿਕ-ਏ- ਜਹਾਂਗੀਰ, ਜਿਲਦ ਪਹਿਲੀ, ਸਫਾ 72’ ਤੇ ਦਰਜ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਨੂੰ ਹਿਸਟੋਰੀਅਨ ਡਾ. ਗੰਡਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1945-46 ਵਿਚ ਤਹਿਰਾਨ (ਈਰਾਨ) ਵਿਚ ਰੀਸਰਚ ਕਰਦਿਆਂ ਲੱਭ ਕੇ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਇੰਞ ਹੈ: “ ਬੜੇ ਚਿਰ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ ਬਿਆਸਾ ਦੇ ਕੰਢੇ, ਇਸ ਝੂਠ ਦੀ ਦੁਕਾਨ (ਸਿੱਖ ਮੱਤ) ਨੂੰ ਢਾ ਢੇਰੀ ਕਰਾਂ ਜੋ ਪਿਛਲੀਆਂ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਯਾ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮੀਆਂ ਦੇ ਟੋਲੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਵਾਂ ....”।  ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਯਾਸਾ ਕਾਨੂੰਨ, ਮੁਜ਼ਰਮ ਦਾ ਖੂੰਨ ਧਰਤੀ ਤੇ ਨਹੀਂ ਡੁੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਦੇ ਤਹਿਤ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਹੱਥ ਪਿੱਛੇ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਤੱਤੀ ਬਰੇਤੀ ਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਤਿੰਨ ਕੁ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅਸਿਹ ਕਸ਼ਟ ਸਹਾਰਦੇ ਹੋਏ ਗੁਰੂ ਪਿਤਾ ਜੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾ ਗਏ ਪਰ ਈਨ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ। ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਿੰਦਿਆਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਵਜ਼ਨ ਬੰਨ ਕੇ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਵਿਚ ਰੋੜ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਕਿ ਮੌਤ ਉਪਰੰਤ ਲਾਸ਼ ਦਰਿਆ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਾ ਆਵੇ।
ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਇਕ ਰੇਲ ਜੰਮੂ ਨੂੰ ਚੱਲਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਹੈ ‘ਜੰਮੂ ਤਵੀ’। ਜੰਮੂ ਨਗਰ ਪਾਸ ਵਹਿਣ ਵਾਲੀ ਇਕ ਨਦੀ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਤਵੀ’ ਹੈ, ‘ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਪੰਨਾ 581’। ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਚੋਂ ਜਿਥੋਂ ਜੰਮੂ ਨੂੰ ਸੜਕ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ‘ਤਵੀ ਵਾਲਾ ਮੋੜ’ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਜਲੰਧਰ ਵਿਚ ਜੰਮੂ ਵਾਲੇ ਮੋੜ/ਤਵੀ ਵਾਲਾ ਮੋੜ ਤੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਰੇਤਾ ਪਈ ਹੈ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੇ ਵੀ। ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਵੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਵੀ ਰੇਤਾ ਬਹੁਤ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਰਿਆਈ ਬਰੇਤੀ ਨੂੰ ਹੀ ਤਵੀ ਅਤੇ ਤੱਤੀ ਰੇਤਾ ਨੂੰ ਹੀ ਤੱਤੀ ਤਵੀ ਕਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹੋ ਤੱਤੀ ਰੇਤਾ ਹੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਰੀਰ ਤੇ ਪਾਈ ਗਈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਿਸਮ ਤੇ ਛਾਲੇ ਹੋ ਗਏ। ਤੱਤੀ ਤਵੀ ਤੇ ਬਠਾਉਣਾ ਅਤੇ ਦੇਗ ਵਿਚ ਉਬਾਲਣ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਝੂਠੀ ਹੈ। ਚੰਦੂ ਜੋ ਕਲਾਨੌਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਕੋਲੋਂ ਹਵੇਲੀ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦੁਆਉਣੇ ਅਤੇ ਮਾਰ ਮਕਾਉਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਵੀ ਝੂਠੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸੇ ਐਸੇ ਮਹਾਨ ਆਗੂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਕੇ ਮਾਰਨ ਨਾਲ ਜਨਤਾ ਵਿਚ ਸਹਿਮ ਦਾ ਮਹੌਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਰੜੇ ਮੈਦਾਨ, ਰਾਵੀ ਦੇ ਕੰਢੇ, ਅਸਹਿ ਤਸੀਹੇ ਅਤੇ ਕਸ਼ਟ ਦੇ ਕੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਜ਼ੁਰਮ ਆਪਣੇ ਗਲੋਂ ਲਾਹ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇ ਸਿਰ ਮੜਨ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਘੜੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਐਸੀਆਂ ਘਾੜਤਾਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਕਸਰ ਘੜਦੀਆਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਕ ਹੋਰ ਤੱਥ  “ਗੁਰ ਬਿਲਾਸ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਛੇਵੀਂ” ਮੁਤਾਬਕ ਤਾਂ ਚੰਦੂ ਲਹੌਰ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਕਰਿੰਦਾ ਨਾ ਹੋ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਇਕ ਅਹਿਲਕਾਰ ਹੈ। ਚੰਦੂ ਦੀ ਲੜਕੀ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ, ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਨਾ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸੰਗਤ ਦੀ ਚਿੱਠੀ ਦਿੱਲੀਓ ਆਉਣੀ ਵੀ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦੂ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਦਾ ਕਰਮਚਾਰੀ ਹੈ। ਚੰਦੂ ਨੂੰ ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਨੱਕ ਵਿਚ ਨਕੇਲ ਪਾ ਕੇ ਲਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਘੁਮਾਉਣਾ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਮਾਰ ਮੁਕਾਉਣਾ ਵੀ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦਾ। ਕੋਈ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਕਰਿੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਦੀ ਵੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਮਤਲਬ ਲਈ ਵਰਤਦੀ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਵਿਚ ਐਸੀ ਮਿਸਾਲ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ ਕਿ ਕੌਮ ਦਾ ਸਵਿਧਾਨ ਪਹਿਲਾਂ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਕੌਮ ਹਾਲੇ ਮੁਕੰਮਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਘੜੀ ਵੀ ਨਾ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਸਿਹਰਾ ਸਿਰਫ ਤੇ ਸਿਰਫ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਘਾੜਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਹੀ ਬੱਝਦਾ ਹੈ। 1604 ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 1605 ਵਿਚ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਤਖਤ ਤੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 30 ਮਈ 1606 ਨੂੰ ਪੰਚਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਵਾਲਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਕਵੀ, ਕਾਹਨਾ, ਛੱਜੂ, ਪੀਹਲੂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਨਾ ਦਰਜ ਕਰਣ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀਣਾ ਪਿਆ। ਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸੱਦਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਬਿਲਕੁੱਲ ਚੁੱਪ ਚਪੀਤੇ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਤੋਂ ਉਹਲੇ ਹਿ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤਿਆਂਰ ਹੋਣ ਤਕ ਭਾਫ ਵੀ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਣ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਕੰਮ ਹੋਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇਣਾ। ਕੁੱਝ ਵੀ ਹੋਵੇ ਨਵੀਂ ਉੱਠ ਰਹੀ ਕੌਮ ਨੂੰ ਅਗਵਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਰੂਪ ਦਾ ਤਿਆਰ ਹੋਣਾ, ਜੋ ਸਰਕਾਰੀ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਕੱਖ ਨਹੀਂ ਲਟੈਣ ਵਾਂਗਰ ਰੜਕਦਾ ਸੀ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਅਸਲ ਕਾਰਣ ਹੈ।
ਐਸੀ ਅਦੁੱਤੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਹੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਿਰਤਾਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਲਿਖਾਰੀ ਨੇ ਸੱਚ ਹੀ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤਲਵਾਰ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਜੰਗੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਚਲਾਇਆ ਉਸ ਲਈ ਫੌਲਾਦ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਗਏ ਸਨ। ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਜਿਸ ਤਰਤੀਬ ਨਾਲ ਲਿਖ ਕੇ ਗ੍ਰੰਥ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਸੀ ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਢ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਿਤਾ ਜੀ ਆਪ ਹੀ ਬੰਨਦੇ ਹਨ। “ਫੇਰਿ ਅੰਗਦ ਸਿਖ ਨੋ ਆਗਿਆ ਕੀਤੀੳਨੁ॥ ਜਿ ਪੁਰਖਾ ਜਿ ਤੂੰ ਹੈ ਸਿ ਅਸੀਂ ਹਾਂ॥ ਜਿਥੈ ਜਿਥੈ ਮੇਰੈ ਅਖਰ ਦੀਆਂ ਪਉੜੀਆਂ ਸਲੋਕ ਹੈਨਿ ਤੂੰ ਓਹ ਸਲੋਕ ਸਬਦ ਲੈ ਕੇ ਸੋਦਰਹੁ ਸਭਿ ਏਸ ਜਪੁ ਵਿਚ ਆਂਣਿ ਆਂਣਿ ਬਣਾਇ ਅਤੈ ਮੈਨੂ ਸੁਣਾਇਦਾ ਜਾਇ..........। ਤਾਂ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਆਪਣਾ ਖਜ਼ਾਨਾ ਅੰਗਦ ਸਿਖ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤਾ”। ਇਹ ਗਵਾਹੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਮਿਹਰਵਾਨ (1581-1640 ਈ.) ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ‘ਜਪੁ ‘ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਰਥ ਵਿਚੋਂ ਹਨ, ਸਿੱਕੇਬੰਦ ਗਵਾਹੀ ਹੈ, ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਹੈ: ਇਸ ਮਨੌਤ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ‘ਪੁਰਾਤਨ ਜਨਮ ਸਾਖੀ’ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ: ਤਿਤ ਮਹਿਲ ਜੋ ਸਬਦੁ ਹੋਇਆ ਸੋ ਪੋਥੀ ਜੁਬਾਨਿ ਗੁਰੂ ਅਗਦ ਜੋਗ ਮਿਲੀ”
ਆਖਰ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਖਿੱਤੇ ਦੇ ਸਭ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸਵਾਲ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਘੁੱਗ ਵੱਸਦਾ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿੱਪੀ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ‘ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ’ ਜ਼ਰੂਰ ਆਪ ਪੜ੍ਹੋ, ਅਮਲ ਕਰੋ, ਆਪ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝੋ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਓ। ਫਿਰ ਦੇਖਣਾ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਰੰਗ ਜੋ ‘ਵੱਸਦਾ ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ’।
ਗੁਰੂ ਦੇ ਪੰਥ ਦਾ ਦਾਸ,
ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ # +1 647 966 3132