ਦੋ ਬੂੰਦ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ – ਵਿਸ਼ਵ ਪੋਲੀਓ ਦਿਵਸ - ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ

ਸਾਲ 1988 ਵਿੱਚ 125 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪੋਲੀਓ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ। ਅਮਰੀਕਾ ਬਿਮਾਰੀ ਨਿਯੰਤ੍ਰਣ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੋਲੀਓ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 1988 ਤੋਂ 2013 ਵਿਚਕਾਰ 99 ਫੀਸਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਅਜੇ ਵੀ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਮਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। 24 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੋਲੀਓ ਦਿਵਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਜੋਨਾਸ ਸਾੱਕ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਕਿ 1955 ਵਿੱਚ ਪੋਲੀਓ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵੈਕਸੀਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੀ। ਸਾਲ 1995 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਲਸ ਪੋਲੀਓ ਅਭਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਗਈ। 27 ਮਾਰਚ 2014 ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪੋਲੀਓ ਮੁਕਤ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਪੋਲੀਓ ਇੱਕ ਸੰਕ੍ਰਾਮਕ ਰੋਗ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਵਾਇਰਸ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ। ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾਤਰ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲਕਵਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੋਲੀਓ ਵਾਇਰਸ ਮੂੰਹ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤੜੀ ਵਿੱਚ ਪਨਪਦਾ ਹੈ। ਪੋਲੀਓ ਵਾਇਰਸ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਲ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਦਾ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਸਾਧਾਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੇਵਨ, ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਤੈਰਨ ਆਦਿ ਨਾਲ ਵੀ ਪੋਲੀਓ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੋਲੀਓ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪੋਲੀਓ ਦੇ ਸਾਧਾਰਣ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਉਲਟੀਆਂ ਆਉਣਾ, ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ ਦਰਦ, ਤੇਜ ਬੁਖ਼ਾਰ, ਭੋਜਨ ਨਿਗਲਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ, ਜਟਿਲ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਮਾਸ ਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਆਉਣਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।

ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 5 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਵੀ ਪੋਲੀਓ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੋਲੀਓ ਤੋਂ ਗ੍ਰਸਤ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੋਲੀਓ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਸਫ਼ਲ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪੋਲੀਓ ਵੈਕਸੀਨ ਦੀ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਖੁਰਾਕ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੇ ਲਈ ਪੋਲੀਓ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਪੋਲੀਓ ਰੋਧਕ ਦਵਾਈ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬੂੰਦਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਬੱਚਾ ਦੋ ਬੂੰਦ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਬਾਂਝਾ ਨਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇ।

ਗੋਬਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ
ਪਿੰਡ ਤੇ ਡਾਕ – ਬਰੜ੍ਹਵਾਲ ਲੰਮਾ ਪੱਤੀ
ਤਹਿਸੀਲ – ਧੂਰੀ (ਸੰਗਰੂਰ)
ਈਮੇਲ  bardwal.gobinder@gmail.com